Os menores estranxeiros non acompañados en Galicia multiplícanse por cinco desde o 2015

(26/08/2019)

Os menores estranxeiros non acompañados en Galicia multiplícanse por cinco desde o 2015

O sistema de protección galego ten ao seu cargo a case 200 nenos migrantes sen compañía

 

Dous mozos estranxeiros que chegaron como menores non acompañados, nun piso de protección de Ourense Agostiño Iglesias

 

Aínda non cumpriron os 18 anos. Non contan con ningún adulto que se faga cargo deles. Naceron máis aló das fronteiras españolas. Buscan un futuro e unha vida digna, mellor talvez que a que lles esperaba nos seus países de orixe. Esa é parte da realidade que o acrónimo MENA, co que ás veces se denomina aos Menores Estranxeiros Non Acompañados, pode chegar a ocultar.

 

Galicia acolle nestes momentos a 193 mozos e mozas que responden a esta descrición. No ano 2015 eran apenas 35. A maioría chegan en autobús e a contorna das estacións é unha das áreas onde a policía lles adoita localizar. Non porque delincan, senón porque se trata de menores de idade necesitados de tutela.

 

A Policía Nacional adoita ser quen inicia os trámites para que estes rapaces entren no sistema de protección autonómico. O informe policial trasládase á Fiscalía e aos servizos de menores da Xunta, que asumen a garda provisional e o seu ingreso nun centro público. Unha vez compróbase que teñen menos de 18 anos, a Xunta asume a súa tutela. Pasan a ser, entón, como calquera dos outros 3.000 menores a cargo da administración galega. A maioría pasan a residir en centros, aínda que algúns, os menos, están acollidos por familias, a través do programa que coordina Cruz Vermella.

 

Cada un deses case 200 mozos chegados do estranxeiro ten a súa propia historia e as súas propias necesidades. Unha primeira entrevista cos servizos de protección, asistidos case sempre por un tradutor, serve para que o Equipo Técnico de Menores fágase unha composición de lugar sobre cal é a situación vital que cada neno deixa atrás e cales son as súas expectativas de futuro. A partir de aí, adoitan xurdir dúas necesidades: tramitar documentos, como permiso de residencia e cartón sanitario; e botarlles unha man na aprendizaxe do idioma, para que poidan comezar a integrarse na comunidade.

 

Segundo a Xunta, na maioría dos casos trátase de adolescentes que se achegan á maioría de idade e que veñen cunha idea clara: traballar. É por iso que boa parte deles acaban integrados no Programa Mentor, que desde fai vinte anos axuda a mozos baixo tutela autonómica a afrontar a recta final do seu paso polo sistema de protección de menores e prepararse para a súa emancipación, grazas ao financiamento do Fondo Social Europeo e a Xunta de Galicia.

 

A oenegué Igaxes encárgase do programa desde o 2005. Por iso coñecen ben a situación dos adolescentes estranxeiros que residen na comunidade sen o apoio de amigos ou parentes. «Simplemente son nenos que chegan aquí necesitados de protección. E o noso país asinou distintos convenios internacionais para a protección da infancia, así que noso deber é tratalos como fariamos cun neno galego ou un de Burgos», explica moi gráficamente Carlos Rosón, director de Igaxes.

 

«O noso deber é tratalos como fariamos cun neno galego ou un de Burgos»

 

Segundo Rosón, traballar con estes menores adoita ser fácil: «Buscan unha oportunidade, están dispostos a esforzarse e son moi agradecidos». Son as leis de estranxeiría as que máis lles complican as cousas. «O permiso de residencia debería outorgar de xeito automático», opina. Tamén se queixa do paradoxo de que o mesmo sistema público que inviste na súa formación dificulte daquela a súa inserción no mercado laboral. As condicións para obter o permiso de traballo, por exemplo, son duras. Nunha economía con cada vez máis contratación temporal, eles necesitan un contrato de polo menos un ano. E, a pesar de todo, moitos dos rapaces logran a súa oportunidade. «Os empresarios cos que traballan din que son fantásticos. Valóraselles moito», asegura Rosón.

 

Agostiño Iglesias

 

Pero os equipos de Igaxes non só se encargan da formación laboral. Como con calquera outro menor tutelado, tamén os preparan para afrontar as tarefas da vida diaria e axúdanlles coas habilidades sociais. O obxectivo: que a maioría de idade cóllalles preparados para voar sos.

 

O perfil: Homes de orixe magrebí que xa pasaron por outras comunidades

 

Aínda que non existe un perfil único destes menores, os datos mostran que actualmente a maioría deles son homes de orixe magrebí, seguidos polos de procedencia subsahariana. Nos últimos anos baixou o número de menores romaneses e tamén son poucos os chegados desde países latinoamericanos. As mozas son a excepción, e non é de estrañar, xa que o itinerario que seguen estes menores ata chegar a Galicia é en ocasións tortuoso e proclive a que elas caian en mans das redes de trata de brancas.

 

En canto á idade, predominan os adolescentes próximos á emancipación. O máis habitual é que recalen aquí tras pasar por outras comunidades. En ocasións, explican desde a Xunta, incluso chegaron a estar xa incluídos en programas de protección doutras autonomías.

 

Cristina Blanco: «Son menores precisados de amparo e hai que traballar por eles»

 

Os servizos de atención á infancia dependentes da Consellería de Política Social son os responsables dos menores estranxeiros non acompañados que chegan a Galicia. Cristina Blanco Aragón, subdirectora xeral de Política Familiar, Infancia e Adolescencia, fala da súa situación co coñecemento que dan os anos de experiencia traballando con eles.

 

-¿Falar do «problema dos MENA», invisibiliza os menores convertíndoos nun fenómeno?

 

-Creo que é o noso deber non falar deles así, ser conscientes de que estamos a falar de seres humanos e non de colectivos impersoais. Os responsables na materia temos que traballar pola súa integración e polo seu desenvolvemento, sempre dende o punto de vista de que se trata de menores de idade precisados de protección. Temos a obriga de non os estigmatizar e de traballar para que como seres humanos sexan plenos, acaden os seus obxectivos e teñan un desenvolvemento integral axeitado.

 

-¿Cómo aborda Galicia a chegada destes menores?

 

-Houbo un crecemento exponencial considerable. Non manexamos as cifras de País Vasco ou Cataluña pero para o noso sistema de protección si que hai unha escalada importante nas cifras. Non é fácil de asumir, pero por sorte a Consellería de Política Social dedica recursos a estas novas situacións. Afrontámolo creando novas prazas e fomentando como sempre o acollemento familiar, que tamén permite desconxestionar os centros de menores.

 

-Hai a quen lle sorprende que Galicia reciba menores estranxeiros pese a non ter fronteira coas zonas «quentes» da inmigración.

 

-Moitas veces non somos a primeira comunidade que os recibe. En ocasións a viaxe destes rapaces está organizada, mesmo favorecida por un certo boca a boca. Os menores comunícanse entre eles e así chegan a Galicia rapaces coa expectativa de ter un centro onde estar, onde poder prepararse a nivel laboral e social e onde poder realizar o seu proxecto vital. Sábese que somos un lugar de acollida, que dá a cobertura que precisan os menores. E moitas veces tamén somos lugar de tránsito cara outros países ou comunidades autónomas.

 

-Pero tamén hai casos de éxito que acaban co menor integrado na comunidade...

 

-Por suposto, aínda que somos maioritariamente un lugar de tránsito tamén hai ocasións nas que ao chegar á maioría de idade os rapaces conseguen a súa inserción e teñen un proxecto vital que continuar. O cal, para unha consellería como a nosa dende a que tamén se traballa no eido da dinamización demográfica, pois mesmo pode chegar a ser unha oportunidade ante a perda de poboación.

 

-Noutras comunidades autónomas hai unha visión destes menores moito máis problemática...

 

-Nós falamos dende o punto de vista dos nosos datos, non é o mesmo acoller a 200 que a 3.000, pero sexa como sexa, temos que traballar cos datos e medios que temos. A chegada de menores estranxeiros é un fenómeno que existe, que está ocurrindo en todas partes, e velo como un problema non nos vai axudar tampouco a atallalo. É preferible ver sempre as dificultades como unha oportunidade, e nese sentido traballar.

 

 

 

¿Olvidou o seu contrasinal? | Alta