O gran éxodo a Suíza cumpre 60 anos

(29/04/2019)

O gran éxodo a Suíza cumpre 60 anos

Máis de 40.000 galegos residen na nación helvética, un fluxo que nunca cesou

 

EDUARDO PEREZ

 

En abril de 1959, España e Suíza asinaban un convenio de supresión de visados entre ambos que daba impulso á incipiente emigración, sobre todo galega. Poucas semanas antes rubricouse outro sobre seguros sociais que daba mellor cobertura aos traballadores. A principios do 61, un tratado bilateral regulaba esas relacións laborais. Empezaba así, hai 60 anos, un fenómeno migratorio que marcou a historia recente de Galicia, e aínda o fai. Segundo os datos deste ano do padrón de residentes españois no estranxeiro, en Suíza viven 41.104 galegos, a terceira parte de todos os españois. A metade, da provincia da Coruña, e a gran maioría, da Costa da Morte e comarcas limítrofes.

 

Pero a emigración suíza non se mide en leis nin en estatísticas. A cruz branca helvética forma parte do corazón de decenas de miles de galegos que estiveron (as primeiras chegadas a contagotas son xa do 57) ou aínda viven alá: de todos os residentes, a metade naceron en Galicia. Houbo épocas, nos setenta e oitenta, con parroquias onde todas as casas tiñan a un familiar directo ou indirecto nese país. Falar de Berna era como facelo de Carballo, incluso a primeira parecía máis preto. Un autobús conectaba tres veces á semana Cee con Zúric, e con paradas. En pobos pequenos como Delémont hai barrios que parecen Camariñas en pequeno, e edificios con material levado en remolques desde Zas. Cada anécdota, e cóntanse por centos, poden debullarse noutras moitas. Os que volveron contan os seus rachos nalgúns libros e traballos universitarios, historias que aínda darán moito de si. Aquí hai bares Xenebra, Berna ou Zúric como alí houbo A Nosa Terra ou A Nosa Tabernas. Retornados que se pasean polas feiras buscando salchichas Cervela. O famosou franco das 14 pesetas está hoxe a 146 (0,88 euros). Suíza é un relato de moito esforzo e sacrificios, nalgúns casos con grandes resultados na política, o deporte ou a economía helvética por parte dos expatriados ou os seus fillos. Un nexo sempre presente (América e Canarias tiveron a súa época, a de Suíza é permanente), agora si cabe máis cos numerosos voos regulares entre ambos que, practicamente sempre, van e veñen cheos. Ás veces, parecen as viaxes naquel autobús de Galisuis.

Galegos da entidade Irmandade Galega, nunha das manifestacións do 1 de maio en Xenebra ARQUIVO DE XESÚS GOMEZ

 

O papel dos centros galegos

 

Este ano cúmprese medio século da creación do centro galego de Berna, pero non haberá celebración. Xa non funciona como tal, a pesar da súa dilatada historia e a relevancia cultural e deportiva que tivo. E como esta, moitos máis. A emigración non se entende sen o papel destas agrupacións, que se estendían (aínda o fan, e algúns resisten con envexable forza) polos 26 cantóns. Xenebra destacou desde o principio, co primeiro, A Nosa Galiza. A Irmandade Galega, Tordoia, Cerceda (dá unha idea do nivel migratorio de ambos os municipios)... A lista é amplísima (Sementeira de Basilea, promoción dá Cultura de Zúric e Lausana, A Nosa Terra de Zug...), tanto que o libro de actas da maioría construiría en por si un capítulo sociolóxico da vida de miles de emigrantes. Pero os tempos cambian e, como destacaba recentemente a escritora cabanesa Alejandra Praza, boa coñecedora do éxodo a Suíza, os centros galegos son xa «a crónica dunha morte anunciada». Con todas as excepcións que se queira, pero hoxe son máis bares e restaurantes que aqueles polos de cultura e identidade que orixinaron a súa existencia.

 

Perfecto Gómez, na súa casa de Corme, onde reside desde que volveu no 91. ANA GARCIA

 

PERFECTO GÓMEZ EMIGROU EN 1961. os seus fillos e neta residen en Xenebra

 

«Alí axúdante e valórante. Nós temos que adaptarnos a eles, e non eles a nós»

 

Perfecto Gómez Blanco naceu en Cesullas (Cabana) hai 84 anos. Vive en Corme, de onde é a súa muller, nunha casa cuxa fachada é o océano. Agora xa non o pode ver debido a unha enfermidade visual, a mesma que o trouxo de volta de Suíza, a el e á súa muller, no 91. «Cando estabamos na mellor situación», recorda. Emigrara no 61, con 26 anos el e 20 a esposa. Fóronse a Berna como turistas. Traballou uns meses na construción, pero o seu destino estaba en Xenebra. O seu contacto foi outro veciño de Corme que xa estaba alí desde o 59. As primeiras semanas nin el nin ela traballaban, e paseaban moito. «Había quen pensaba que eramos espías», naquela Xenebra tan internacional. Logrou emprego nunha empresa de servizos, e no 68, noutra danesa do mesmo ramo, na que traballou ata a súa xubilación sendo un alto cargo. Á súa muller tamén lle foi moi ben: foi a clases, estivo nun banco, acabou como funcionaria internacional. Non todo foron alegrías, claro. No 62 tivo un grave accidente de ascensor e rompeu as dúas pernas. No hospital atendéronlle moi ben. Está moi agradecido a Suíza: «Alí axúdanche e valórante valer. Nós temos que adaptarnos a eles, e non eles a nós».

 

Recorda que os primeiros anos a vida era moi difícil, «non había vivenda». Tampouco moitos galegos. No 67 colaborou a fundar A Nosa Galiza, en primeiro centro galego do país. Os seus dous fillos e a súa neta viven en Xenebra. O home preséntase a alcalde da cidade polos Verdes.

 

Iván Morales ANA GARCIA

 

«Xa chegaron varios traballadores novos, e aínda faltan»

 

Iván Morales , fillo de larachés e cabanesa emigrados que foron xerentes dun centro galego en Basilea, que traballa nunha empresa de contratación do mesmo cantón, viuse atafegado no principio do ano ante a avalancha de currículos que chegaron á oferta de emprego que lanzara: unhas 50 prazas para a construción nesta puxante cidade que toca coas mans a Francia e a Alemaña. O impacto mediático foi considerable, pero máis as peticións: 1.800, nada menos. De toda España.

 

Pasado xa o balbordo, que no fondo demostra que Suíza segue sendo un destino apetecible e con emprego, e xa concluída a selección e entrevistas, todo segue con normalidade. «Xa chegaron varios traballadores novos, e aínda faltan algúns. Veñen progresivamente. Só houbo un que regresou, que viu que isto non era ou seu», sinala.

 

José Martínez Mosquera, taxista que leva pasaxeiros desde Galicia a Suíza Santi garrido

 

«O gasóleo está moi caro e as autoestradas, tamén, ás veces hai que evitalas»

 

José Martínez Mosquera, de Abegondo, leva 44 anos de taxista entre Suíza e España. É o máis veterano de todos os profesionais que fan esta ruta, que non son poucos. Antes que el xa había outros, sobre todo o seu irmán, que empezou no 69. Unha vida na estrada levando e traendo persoas e, cada vez máis nos últimos tempos, paquetes e todo tipo de material. Millóns de quilómetros e miles de horas de historias de ida e volta, de clientes con alegrías e penas, como a vida mesma. Todo cambia, incluídas as condicións: «Ou gasóleo está moi caro, en Francia vai a 1,60, e as autoestrada tamén. Ás veces, se é posible e hai tempo suficiente, hai que evitalas». Todo para poder aforrar algo nos traxectos que, por media xeral (hai que consultar as condicións) non pasan moito dos 200 euros por persoa. 

 

 

¿Olvidou o seu contrasinal? | Alta