O inicio da emigración á América hispana

(29/06/2015)

O inicio da emigración á América hispana

O Ideal Galego

REPORTAXE JOSÉ M. FERNÁNDEZ CAAMAÑO | Actualizado 28 Xuño 2015 -

Escudo de armas dos Correos de Indias

Lonxe quedan as primeiras saídas que dende o porto da Coruña faría o fluxo migratorio cara a terras americanas, entón chamadas India Occidental. A primeira expedición colonial organizada no porto coruñés parte nos afastados meses de outubro e decembro do ano 1778. Aquí daba comezo o lento pero inexorable lazo de unión entre esta cidade e o seu porto cos de Bos Aires e Montevideo, que ao longo da historia e por espazo de máis de douscentos anos, movería unha inxente masa humana que se trasladou dende esta terra galega ás de Hispanoamérica.
Este movemento migratorio fai a súa singladura ao aprobarse a Real Orde do 22 de xuño de 1778 ao obxecto de repoboar América con algunhas familias de labradores que de forma voluntaria pasan ás provincias de Bos Aires e Montevideo.

Aos novos asentamentos españois haberían de ir paisanos, labradores ou artesáns de oficio, como ferreiros, carpinteiros e albaneis, entre outros, que sumaban un total de duascentas familias. Dado o obxectivo da viaxe preferíase aos casados sobre os solteiros, aínda que todos eran transportados por conta da Real Facenda nos Correos Marítimos e demais buques que saísen para aqueles portos de Montevideo e Bos Aires. Unha vez alí daráselles aloxamento, terras en propiedade, unha ou dúas yuntas, sementes para a sementeira e manteráselles un ano dende que se poñan os novos establecementos aos que se lles destinan por aquel Vicerrei.
As condicións de transporte e manutención das familias que habían de ser conducidas dende A Coruña a Bos Aires e Montevideo para repoboar o Río da Prata resumíanse que, o responsable das fragatas debería ter coidado cos nenos, mulleres e enfermos ou embarazadas, podendo introducir as familias abordo os seus xergóns, roupas de cama, arcas, baúis, ferramentas, trastes, sementes e demais cousas, sendo as embarcacións españolas e seguras a satisfacción do intendente comisionado.

Cada embarcación contaba cun capelán, cirurxián e caixa de primeiros auxilios, para o socorro espiritual e corporal das familias. Pola manutención e o transporte de cada persoa maior de seis anos, pagaríanse 46 pesos fortes en moeda española e tres pesos menos polos de dous a seis anos. Tamén se levarían os arados que se fabricaron en Galicia e que sumarían as 150 unidades para o traballo da terra, transportándose de forma graduada a medida que eran rematados.

Primeira expedición
Despois de diversas comunicacións, organízase o traslado das familias voluntarias na que sería a primeira expedición ultramarina que sairía do porto coruñés a finais do ano 1778, na que zarpan dúas fragatas dos Correos Marítimos. "A Princesa", a bordo da cal embarcan setenta e oito familias, o 28 de outubro de 1778 na súa primeira expedición, e "A nosa Señora das Dores" (alcume a "Americana"), de cuxo mando se encargaba o capitán Jerónimo Viñales, quen por motivos de saúde, non pode realizar esa viaxe. Queda encargada deste como substituto interino Francisco de Parga Pazos, piloto da devandita fragata, a cal parte o 27 de decembro do mesmo ano con destino ao Mar do Prata, con outras trinta e dúas familias, sumando 144 persoas. Para o 23 do propio mes, había na Coruña unha lista de espera para ser trasladados a aqueles portos que alcanzaba ás setenta e sete familias.

A espiritualidade das xentes que partían, recaía no capelán de abordo, para manter viva a fe de achar mellores condicións de vida, xa que os enviados se consideraban pobres. Os que emigraban ás novas terras que partían do porto coruñés, procedían das provincias de León, Touro, Valladolid, Zamora, Salamanca, Palencia e Biscaia entre outras, así como do Principado de Asturias e do Reino de Galicia.

Logo seguiría unha segunda e terceira expedición en 1779 a bordo das fragatas "A nosa Señora do Bo Socorro" e "A nosa Señora da Barca". Esta transportará ao mando do capitán Manuel Méndez ou José Durán 196 persoas en outubro de 1779.

Aquelas expedicións de finais do século XVIII, abriron a singladura mariña rumbo a un venturoso Novo Mundo. Nesta terceira viaxe ábrese a cota a admitir as familias de pais de orixe francesa ou italiano cuxos fillos nacesen en España, para repoboar as colonias do Río da Prata.

A esta, sucédelle a cuarta e quinta expedición a bordo da fragata a "Santa Trindade" (alcume "Cabalo Mariño") mandada polo capitán Pedro Posadas, que trasporta 146 persoas o 26 de xaneiro de 1780 e lle segue tamén o bergantín "San Felipe Neri ao mando do capitán Francisco Xavier García, con outras 139 persoas o 29 de marzo do mesmo ano.

A sexta expedición zarpará en maio de 1780 a bordo da fragata "O Real Carlos", ao mando do capitán Vicente de Vraga con 267 persoas. Mentres que outros barcos pendentes de facerse á vela eran os bergantíns "San Joaquín e "Santa Ana".

Todos eles levaban as ilusións dos seus cantos de orixe detrás dunha nova vida, nunha viaxe da que algúns foron desbotados por inútiles e outros acharon a morte nesta cidade mentres agardaban o embarque para ir a América.