Máis de dous anos despois -entrou en vigor o 24 de setembro-, inscribíronse no programa 2.113 inmigrantes irregulares. Pero deles case un de cada catro, en concreto 497, logrou pasar a algunha das vías ordinarias de aseguramiento, ben porque xa son beneficiarios de alguén con cartón sanitario -por exemplo se se casaron- ou porque atoparon traballo e regularizaron a súa situación.
O Sergas asegura que o programa pasa por un momento de estabilidade tras as súas dous primeiros anos e non xera problemas para este colectivo, moi remiso á burocracia. De feito, o subdirector xeral de Planificación Sanitaria e Aseguramento, Francisco López Rois, asegura estar orgulloso dunha medida que imitaron comunidades como Aragón ou Valencia. O real decreto do Goberno quitou o dereito á asistencia sanitaria non urxente aos inmigrantes irregulares excepto aos menores de idade e embarazadas, así como outros colectivos máis específicos -vítimas de trata de seres humanos ou de protección internacional-, por iso é polo que neste programa se inscriban unicamente adultos, a maioría de países suramericanos ou do Magreb. En todo caso, segue sendo imprescindible que leven empadroados polo menos 183 días e aleguen ausencia de recursos económicos.
Nun principio, falábase de que ao redor de tres mil simpapeles utilizaban a sanidade pública galega, aínda que López Rois sostén que «non debe de haber moita xente que se atope en situación irregular e non estea no programa», exceptuando aqueles que chegan a Galicia por primeira vez. O Sergas non realizou ningún tipo de estudo ou estatística sobre que tipo de servizos utilizan os usuarios ou se son asiduos aos centros de saúde, «porque non queremos establecer ningunha diferenza co resto de pacientes do sistema. Teñen unha atención normalizada, e seguramente terán as mesmas demandas que outros en función da idade ou as súas condicións de saúde», explica.
Un dos problemas que teñen os inmigrantes irregulares que forman parte do programa é que deben renovar a súa solicitude cada ano. Desde o Sergas insisten en que é un trámite case automático, xa que se non o solicitan de motu proprio , no momento no que o paciente estranxeiro volve ao centro de saúde só ten que cubrir un impreso. «Nós fomentamos que se renove porque queremos saber se están no programa e desde o Foro Galego dá Inmigración xa nos transmitiron que hai que fuxir de preguntas que non son imprescindibles, e estas son, nome, apelidos e localización», apunta López Rois.
«Non chega a toda a poboación potencial»
Segundo o portavoz do Foro Galego dá Inmigración, os inmigrantes irregulares incluídos no programa de protección social do Sergas non teñen problemas de atención
¿Cal é o problema entón? «Fundamentalmente dificultades burocráticas para aquelas persoas que queren acceder. Pídeselles documentación que non sería necesaria, ou se lles envía ao Instituto Nacional da Seguridade Social para comprobar se poderían ter outra vía de aseguramiento», explica Fernández. Ocorre, por exemplo, con aqueles países cos que hai convenio en materia sanitaria, como Brasil e Chile, pero que se incumpre -como é o caso brasileiro-, polo que os inmigrantes se atopan con problemas para acceder á sanidade. «Cremos que debería haber máis información e difusión, o Sergas mantén o programa con baixa intensidade».
Ao portavoz do Foro Galego dá Inmigración preocúpalle moito a situación dos menores, que non teñen por que entrar neste programa, xa que teñen dereito a toda a asistencia, pero a realidade é que algúns non teñen cartón sanitario, «por exemplo aqueles que veñen como estudantes e deberían ter un seguro, pero os seus pais non abonan». Tamén recorda Fernández que cando se trata de menores esíxese un informe social, polo que en casos de prostitución as nais son remisas «porque teñen medo a que lles quiten aos nenos». Outra situación que denuncian desde o foro é que o programa é para inmigrantes irregulares, pero hai regulares que ao non ter dereito de atención no seu país de orixe non poden exportalo a España, polo que se quedan sen esta cobertura, algo que ocorre con Romanía, polo que «hai xente que está en situación regular, en exclusión social, e peor que os irregulares», sostén Miguel.
Urxencias
O foro tamén reclama que cando unha persoa sen cartón sanitario acode a urxencias e ínstaselle a asinar o compromiso de pagamento, infórmeselle tamén de que ten dereito a este programa se leva seis meses na comunidade. En resumo, o que pide o colectivo é que se facilite o acceso ao mesmo e minimícese a documentación e a burocracia porque «o problema é quen non coñece o programa e non chega a el», conclúe.
