Mulheiro presentou en Bos Aires o seu libro 'De Luis Bello a Alonso Ríos, viaxe polas escolas dos emigrantes galegos'

(05/06/2013)

Mulheiro presentou en Bos Aires o seu libro 'De Luis Bello a Alonso Ríos, viaxe polas escolas dos emigrantes galegos'

Cronicas de la Emigración

Mariana Ruiz, Bos Aires | 05 Xuño 2013 -

José Mulheiro e Da Silva, durante a presentación dos libros.

"En Galicia non se protesta, emígrase", apuntou Xosé Manuel Malheiro na capital arxentina parafraseando a Alfonso Castelao durante a presentación do seu libro 'De Luis Bello a Alonso Ríos, viaxe polas escolas dos emigrantes galegos' e do libro 'A emigración pontevedresa en Bos Aires'. Este segundo traballo, que presentou "a título persoal", segundo apuntou, foi editado co apoio da Deputación Provincial de Pontevedra e reúne as achegas dos profesores das universidades de Santiago e A Coruña Xosé Núñez Seixas, Piar Cagiao, Orballo Botana, Piar Vermello Outeiro e o propio Malheiro.

Na sede do Centro Lalín, Silleda e Agolada de Bos Aires, o domingo día 2, o catedrático coruñés desandou a historia das escolas en Galicia no marco dos sucesivos procesos migratorios vividos na rexión.

Da man dos debuxos de Castelao, sostivo que "a emigración nunca foi unha aventura senón unha necesidade" e destacou a contribución que os emigrantes fixeron ao desenvolvemento autonómico. Na súa disertación sinalou, ademais, que aínda que a emigración constitúe un fenómeno fundamental na historia galega, polo xeral é estudado dende unha perspectiva demográfica que non afonda nas súas causas e que adoita ser pouco valorado pola cidadanía en xeral.

José Manuel Malheiro Gutiérrez é doutor en Filosofía e Ciencias da Educación, dirixe o Departamento de Pedagoxía e didáctica da Facultade de Ciencias da Educación da Universidade da Coruña e integra o Grupo de investigación 'Esculca' (Escola e Cultura).

Dedicou gran parte das súas investigacións ao fenómeno migratorio en Galicia e dentro deste, dedicou un apartado moi importante a afondar na historia das escolas construídas polos emigrantes en Galicia, traballo que plasmou no seu libro. Nel fai un repaso da historia das escolas comezando polas escolas de Ares (Alianza Arenza Da coruña) e Fornelos dá Ribeira (Provincia de Pontevedra), ambas as dúas fundadas no ano 1904 e dá conta da creación e evolución histórica dos colexios a súa organización así como os ideais e principios que lles deron vida precisando as distintas etapas que atravesou a educación en Galicia, en épocas da República e do franquismo.

Os emigrantes, detallou, ás veces construían o edificio, asegurándose de que fosen cómodos, aireados e luminosos. Outras veces absorbían os custos de funcionamento e contrataban os mellores mestres para a educación de nenos e mozos. Tamén, houbo casos nos que facían todo, construían o edificio e respondían polos gastos de funcionamento e o pagamento dos salarios.

Logo de case dúas horas dunha exposición rica en imaxes e anécdotas, e ante un auditorio que logo continuou facéndolle preguntas e comentarios sobre o tema, Malheiro pechou a charla cunha fotografía de principios de século pasado que dan conta dunha celebración estudantil na que os nenos portan unha pancarta que reza: "Sen instrución os pobos son escravos do seu destino e vítimas dos tiranos".

Elixina -explicou- porque creo que representa claramente o espírito da época e dos emigrantes galegos que contribuíron á educación e ao desenvolvemento de Galicia".

Case un século despois, recoñeceu, só unhas poucas escolas construídas polos emigrantes continúan en pé e menos aínda son as que se mantiveron como establecementos educativos. O seu destino foi variado pero case todas, invariablemente, quedaron sepultadas no esquecemento.

A presentación realizouse no marco do ciclo de conferencias dezanas, organizadas pola comisión de Cultura do Centro Lalín, Agolada e Silleda de Bos Aires, que preside a escritora María Elena Da Silva Baptista e contou coa participación do grupo de música tradicional galega "con aires contemporáneos" Molina Pérez Grupo.

O acto, que reuniu preto dun centenar de persoas, ademais, contou coa presenza dos presidentes da Unión de Asociacións Galegas de Arxentina, de Ribadumia, da Asociación Fillos de Mos, a presidenta da Asociación Residentes de Vigo, de Lalín, Vila de Cruces e Herbas de Prata. Na platea tamén estiveron o director do Departamento de Lingua e Literatura do Colexio Santiago Apóstolo, o profesor Carlos Brandeiro, e o responsable da área de investigación do Museo da Emigración Galega (MEGA), Ruy Farías.