A emigración a Suíza alcanza as súas cotas máis altas en décadas

(15/10/2012)

A emigración a Suíza alcanza as súas cotas máis altas en décadas

O éxodo de traballadores incrementouse tras o pasado verán, sobre todo á área de fala francesa

Autor:

s. g. rial

Localidade:

carballo / a voz

Data

Esta semana, o xornal Lle Quotidien Jurassien, do cantón suízo de Xura (con capital en Delémont, no occidente do país) titulaba a toda páxina, e en primeira, que «A crise española obriga aos galegos a regresar», con foto dalgúns delas nunha estación e diversos testemuños, entre eles o do taxista camariñán Andrés Romar Mouzo, que leva uns 30 anos con idas e vindas constantes entre ambos os países.

Gran parte deses galegos aos que se refire a reportaxe proceden da Costa da Morte, pero tamén doutros puntos de Galicia e outras provincias españolas. En todo caso, o que a portada pon de manifesto é que a chegada masiva de novos emigrantes é xa un feito moi relevante, de dominio público, que se incrementou de xeito notable nos últimos meses, aínda que a verdade é que o goteo comezou fai xa algo máis de dous anos.

Delémont e a súa contorna é un dos destinos habituais de veciños da zona, sobre todo de Camariñas e municipios limítrofes. Pero, na última década, e como no resto do país helvético, o fenómeno principal era o retorno a España, e agora investiuse. Ocorre o mesmo en Xenebra, en Berna, en Zúric ou no veciño Liechtenstein, segundo diversos testemuños solicitados.

O taxista Andrés Romar, con moita estrada ás súas costas, é un bo termómetro da situación. «Isto non ten nin pés nin cabeza, non sei onde imos parar, nunca ocorrera algo así», explica. Nestes últimos meses levou a moitos mozos, pero tamén a xente de case 60 anos que regresaba onde hai un tempo marcháronse, e mesmo a outros da mesma idade que saen por primeira vez. Coñece decenas de casos, a maior parte de Bergantiños, Soneira e Fisterra.

Andrés móllase con cifras: cre que desde agosto poden ter emigrado uns 300 veciños da zona, porque adoita parar en todos os locais de reunións, centos galegos, fala coa xente e bota contas. Son sempre estremecedoras. «Cada vez vén e quere vir máis xente, pero, ¿a onde? Non hai sitio para todos. Pois chegan igual. Moitos nos seus coches, hai matrículas españolas, e sobre todo portuguesas, por doquier. A xente escapa, porque a cousa en España está moi mal», sinala. A oferta é tan ampla que algunhas empresas xa están baixando os soldos.

Andrés, como moitos emigrantes da Costa da Morte, para de cando en vez no local da Asociación de Traballadores Españois en Suíza (ATEES), creado hai 18 anos en Delémont. O seu presidente, Luis Blanco , é de Camariñas, o resto da xunta directiva tamén procede da Costa da Morte e a maior parte dos seus socios, igual. Luis coincide no diagnóstico: «A xente non para de chegar, e non sei para onde van, porque a tempada da construción acaba agora, ata marzo». Asegura que unha parte importante dos que chegan traballaron antes en Canarias, onde xa non hai emprego. Coincide con Andrés en que moitos dos chegados superan de longo os 50 anos. Advirte de que non é fácil como antes lograr emprego, aínda que a maioría o vai conseguindo, «sobre todo se saben algo de francés».

Novos centros

Ata hai pouco, o centro de ATEES era o único galego (e español) do cantón e a cidade. Nada que ver co que ocorre, por exemplo, con Xenebra, onde hai dous galegos, outro de Cerceda e un máis de Tordoia. Pero desde hai uns días funciona o centro español, unha institución de catro décadas que pechou hai un par de anos, pero acaba de impulsar de novo un empresario vimiancés, Francisco Ordóñez Graíño, aínda que non o leva el directamente, senón que comprou o local e alugouno. Se ata hai cinco anos a tendencia era pechar locais de galegos pola caída da emigración, o rechamante é que agora ocorra xusto o contrario.

Ordóñez ten 43 anos, pero a pesar desta mocidade leva xa 26 en Suíza. Ten tres empresas de carpintería e inmobiliaria e 22 traballadores, e móvese frecuentemente por todo o país. Pero é a primeira vez que observa unha situación semellante: «Na miña vida vira unha cousa coma esta, tanta e tanta xente que non para de chegar», asegura. Esta mesma semana, nunha comida co alcalde de Delémont, comentaba precisamente que a situación que se vive «é incrible». Coicinde co resto de consultados en que o principal lugar de orixe é a Costa da Morte, aínda que lle sorprende moito comezar a ver emigrados doutras comunidades, por exemplo a valenciana. Tamén o fai que unha parte de quen dan o paso non falan nada de francés, un problema moi importante para asentarse.