De país de inmigración a país de emigración?; por Eugenio Nasarre

(10/08/2012)

De país de inmigración a país de emigración?; por Eugenio Nasarre

Ambos fenómenos han de considerarse con naturalidade nunha sociedade aberta. España debe prepararse para un cambio de tendencia.


Eugenio Nasarre / É deputado e presidente do Consello Español do Movemento Europeo

9 Agosto 12 - - Eugenio Nasarre é deputado e presidente do Consello Español do Movemento Europeo

Se prestou ata agora moi escasa atención aos factores demográficos na xa larga crise que padecemos. Un dos máis relevantes, sen dúbida, é o fenómeno migratorio. Pois ben, atopámonos ante un feito sorprendente: España, cunha taxa de paro abafadora, é o país entre as grandes nacións da Unión Europea que acolle no seu seo unha maior proporción de inmigrantes.

Non podemos cualificar de verdadeira anomalía que, con taxas de paro que dobran ou triplican ás de Alemaña, Francia, Italia ou Gran Bretaña e cunha renda per cápita inferior á destas nacións, España teña un número de inmigrantes sensiblemente superior? Resulta sostible esta situación no futuro?

Durante o noso período de prosperidade, tras a entrada no euro, produciuse unha intensa e moi acelerada chegada de inmigrantes ao noso país. No ano 2000 había 923.000 residentes estranxeiros e no ano 2008 alcanzouse a cifra de 5,3 millóns. A taxa de paro era do 9,6 por 100. Foi a partir de entón cando a crise provocou a máis elevada destrución de emprego dos últimos tempos: máis de 3 millóns de postos de traballo, o que fixo elevar a taxa de paro ao 24,6 por 100 actual.

Non obstante, os efectos desta brutal destrución de emprego non se fixeron sentir de xeito relevante no fenómeno migratorio. Aínda no ano 2008, mentres se perdían 1,3 millóns de postos de traballo, viñeron 380.000 novos inmigrantes. Foi nos tres últimos anos (2009 ao 2011) cando se experimentou certo freo. En efecto, a poboación estranxeira residente en España só aumentou en 62.369 persoas. Pero a esta cifra hai que sumar os 317.917 residentes, especialmente latinoamericanos, que adquiriron a nacionalidade española nestes tres anos. Os datos que achega o Ministerio de Emprego seguen resultando sorprendentes. Se se detecta xa certo retorno de inmigrantes, ata o momento as saídas compénsanse con novas chegadas, en boa parte motivadas por reagrupamentos familiares. O balance non deixa de resultar paradoxal: dende que comezou a crise, contando as adquisicións de nacionalidade, o número de residentes vidos de fóra aumentou en 750.000, máis que en calquera outro país europeo. Mentres tanto, os últimos datos da EPA revelan que a taxa de paro na poboación inmigrante se eleva á arrepiante cifra do 35 por 100.

A sociedade española mostrou unha gran capacidade de acollida coa poboación que veu á nosa terra en busca de oportunidades. Durante a crise apenas emerxeron brotes de xenofobia. Os fillos das familias inmigrantes integráronse nas nosas escolas con normalidade. Pero hai que recoñecer que a dramática realidade laboral está a provocar un substancial cambio de situación. A nosa poboación activa sitúase agora en torno a 23 millóns de persoas, pero a que ten traballo ascende tan só 17,5 millóns. A distancia é abismal: 5,5 millóns buscadores de emprego. Todos sabemos que nos próximos anos a economía española non estará en condicións de crear suficientes empregos para pechar esa brecha tan abafadora. Este é un dos trazos da nosa crise con profundas implicacións sociais, que resulta ineludible abordar.

En busca de oportunidades
O noso país está abocado a converterse de novo nun país de emigración. Os primeiros síntomas producíronse nos últimos meses. Xa hai varias decenas de miles de residentes, españois de orixe ou, non que cruzaron a nosa fronteira en busca de oportunidades, aínda que  non dispoñamos de cifras fidedignas. Nestas circunstancias non debemos considerar o feito de emigrar como unha maldición. Ambos os dous fenómenos, emigración e inmigración, son enriquecedores e han de considerarse con naturalidade nunha sociedade aberta.

A sociedade española debe prepararse para este cambio de tendencia. E, do mesmo xeito que se tiveron que poñer en marcha políticas inmigratorias, agora corresponde facelo en sentido inverso. E hai que preguntarse: existe un verdadeiro mercado de traballo no espazo europeo? A realidade é que a mobilidade do factor traballo aínda é moi escasa en Europa. Segundo Eurostat, tan só o 2,5 por 100 da poboación europea reside en países distintos dos do seu nacemento. En España a taxa de residentes europeos ascende ao 5 por 100, o dobre da media europea. Isto non ten ningún sentido nestas circunstancias. España debería impulsar unha axenda que promovese con vigor unha maior mobilidade laboral no seo da Unión Europea. Este é tamén un camiño para construír máis Europa.