A dura equipaxe co que cargan ás inmigrantes

(20/09/2010)

A dura equipaxe co que cargan ás inmigrantes
Escrito por Gloria López*
17-09-2010

"Muller, inmigración e relixión" na UNED Una interpretación das distintas relixións que implica algunhas tradicións que atentan contra os dereitos das mulleres

"A muller inmigrante sofre unha dobre marxinación: por muller e por inmigrante. Se a iso engadímoslle unha tradición de prácticas agresivas imposta polas súas relixións de orixe atopámonos con casos de mutilación xenital feminina en Europa, que nunca se deron, ou con prácticas xa esquecidas como os crimes de honra ou os matrimonios forzosos", explica Esther Souto, coordinadora do Erasmus Intensivo sobre "Muller, inmigración e relixión".


Un programa que seguirán medio centenar de estudantes de universidades de Romanía, Lituania, Reino Unido, Italia e España e cuxo primeiro encontro terá lugar desde o 19 ata o 29 de setembro na Facultade de Dereito da UNED.

A interpretación das distintas relixións implica algunhas tradicións que atentan contra os dereitos das mulleres. O número de inmigrantes africanas e asiáticas que tras chegar a Europa seguen sufrindo agresións á súa integridade física ou psicolóxica incrementouse de tal forma que varias comunidades autónomas elaboraron protocolos de actuación para a prevención, tratamento e erradicación de ditas prácticas.

"En comunidades como Cataluña e Aragón séguense protocolos ante o risco de mutilación xenital feminina en nenas magrebís. En Canarias, onde a poboación hindú é moi ampla, sospéitase de posibles casos de prostitución sacra. En todos os sitios han de preverse os matrimonios forzados ou os crimes de honra", indica Souto.

Violencia e femicidio

Os tipos de violencia que se analizarán durante as sesións do Programa son as psíquicas e físicas. A maioría delas e as súas consecuencias están tipificadas como delito no noso Código Penal. Entre os exemplos de violencia física atopamos os chamados "crimes de honra", en aumento en comunidades suramericanas probablemente porque nalgún dos seus países de orixe "se matas á túa muller por unha cuestión de honra, a pena é menor", sinala a coordinadora, que recorda que en España ocorría o mesmo cos denominados crimes pasionais, nos que a suposta honra actuaba como atenuante na condena, xa que o adulterio estivo penado ata a entrada en vigor da Constitución democrática.

Tamén a mutilación xenital feminina centra a atención do seminario, existindo xa protocolos de prevención en comunidades autónomas, tal e como explicaba a profesora anteriormente, e ante a cal "pediatras ou profesores que detecten casos de risco han de previr á Administración competente para que se adopten medidas: pódese impedir ás familias saír do país coa menor e ata retirarlles a custodia".

Souto explica que existen servizos de vixilancia ao redor de familias que levan ás súas fillas aos países de orixe e alí cásanas en "matrimonios apañados". Detectáronse en comunidades magrebís e hindús, en Cataluña e Canarias, respectivamente; a nena é entregada aos sacerdotes para salvar á comunidade en rituais como o devadasi e o trokosi, propios das culturas hindús e asiáticas. "Non é habitual que a familia venda á nena para o comercio sexual pero ao final a súa actividade deriva en prostitución sacra e a rega é que acabe en redes de tráfico de nenas e escravitude sexual é alto", explica Esther.

As lesións ao dereito á integridade psíquica e ás liberdades individuais das mulleres inmigrantes céntranse, segundo a experta, no "uso obrigado do veo" e na desescolarización, tanto na prohibición por parte da familia a participar en actividades extraescolares (deportivas, excursións, festas...) como nos impedimentos para continuar os estudos unha vez cumpridos os 16 anos, fronteira da educación obrigatoria no noso país, ou ata antes, ao finalizar a Primaria.

A saída: mediación intercultural

A profesora Esther Souto e o profesor Juan Antonio García Trevijano, persoas investigadoras e codirectoras de distintos cursos de verán, master e experto universitario sobre este tema, consideran que a solución a todos estes conflitos está na mediación intercultural.

"O inmigrante non se fía, séntese agredido cando recibe unha citación xudicial. Ten medo a que non respecten os seus dereitos e a non poder explicar as súas razóns. Por iso nós insistimos en formar a persoas das súas propias comunidades étnicas, que falen a súa mesma lingua e coñezan as súas tradicións. Eles e elas si poden convencelo de que han de abandonar algúns costumes, que feren aos seus propios fillos e fillas, que lles apartan da comunidade que elixiron para vivir e que, aínda que aquí non se encerra en mazmorras nin se tortura, esas prácticas si son condenadas e perseguidas polas leis deste país. Para os asuntos relativos aos dereitos das mulleres, ademais, pensamos que han de ser as propias mulleres inmigrantes as que deben recibir a formación para exercer como mediadoras".

A demanda dos outros programas induciulles a presentalo a outras universidades europeas en países con idénticos problemas de integración de minorías migrantes. O resultado foi este Programa Erasmus Intensive Programme (IP) de 2010, uns dos únicos 11 da súa modalidade aprobados en España.

As características diferenciais do Erasmus IP é que mantén durante tres anos un desenvolvemento on-line nas distintas universidades adscritas, coa celebración dunha reunión anual de 10 xornadas de estudo presenciais. Madrid acolle durante esta semana as primeiras destas xornadas, onde se ampliarán datos e escoitaranse testemuños e conclusións dos traballos xa iniciados polas 48 persoas, entre profesorado e alumnado de universidades romanesas, lituanas, inglesas, italianas e españolas.