Do paro aos comedores de beneficencia

Do paro aos comedores de beneficencia

Os expertos afirman que a demanda de atención social supera as previsións máis pesimistas 

 M.V. - SANTIAGO DE COMPOSTELA - 01-11-2009

Os servizos sociais municipais e as ONG están desbordados e non sempre poden asistir aos inmigrantes que solictan axuda. Moitos dos que perderon o seu emprego nos últimos meses e non atopan ocupación tiraron a toalla. Recorren aos colectivos solidarios para intentar conseguir diñeiro para regresar ao seu país; os retornos duplicáronse con respecto ao ano pasado, segundo a Cruz Vermella. A maioría toma esta decisión porque non poden renovar os seus permisos de residencia se non volven conseguir un contrato laboral.

"Estamos desbordados", repite María, voluntaria de Cruz Vermella na Coruña. "Non somos de capaces de atender a todos os que demandan a nosa asistencia. É unha sensación de impotencia incrible. Non hai nada máis duro que non poder axudar a quen realmente o necesitan".

Á porta desta organización humanitaria chaman moitos dos inmigrantes que padecen as miserias da crise. Case o 90% dos estranxeiros aos que atenden están en paro; é un drama constante e sen perspectivas de mellora. "A cousa pinta mal cara ao 2010 e a situación é desesperante".

O esforzo de asociacións cidadás e organizacións non gobernamentais é inxente. naceron novas entidades solidarias e as que xa existían multiplicaron a súa actividade. Os servizos sociais dos concellos nunca rexistraran un número tan elevado de peticións de axuda. "A demanda de atención social supera as previsións máis pesimistas", indica Chus García, que cada semana atende ducias de casos. "Os problemas aparecen cando xorden gastos imprevistos e empeoran cando as familias non poden pagar as facturas a final de mes. Aínda que hai xente de todo tipo, entre os colectivos máis vulnerables figuran os inmigrantes; preguntan cando se realiza a repartición de roupa ou onde poden recibir comida gratuíta".

Os concellos incrementaron as partidas destinadas a servizos sociais, pero os recursos esgótanse antes do previsto. Os comedores solidarios e albérguelos teñen o aforamento completo; os que poden duplicaron a súa actividade. As cociñas económicas e as oficinas de Cáritas son un flotador recorrente en tempos de crises; os voluntarios repártense as tarefas de cociña, comedor e recollida de produtos organízanse por quendas para atender todas as demandas.



Non se desencadearon brotes de conflitividade social, como algunhas voces alarmistas vaticinaban. Os que non ven futuro optaron por facer as maletas e volver polo mesmo camiño que viñeron. É a última posibilidade, pero moitos inmigrantes xa emprenderon a súa operación retorno. Segundo a última Enquisa de Poboación Activa, no terceiro trimestre de 2009 volveron aos seus países de orixe o 19,6% dos extran jeros demandantes de emprego.

A Cruz Vermella, unha das entidades que xestiona os programas de retorno promovidos polo Ministerio de Traballo, tramitou na primeira metade deste ano 120 solicitudes. Outras 139 persoas acudiron ás súas oficinas para solicitar información relacionada co regreso ao seu país de procedencia. Estas cifras, segundo os expertos en emigra ción, representan unha mínima parte dos retornos reais: a maioría dos que regresan fano pola súa conta.

Poucos estranxeiros

A porcentaxe de estranxeiros con permiso de residencia que viven en Galicia representan menos do 2% da poboación inmigrante española. "Aínda que nesta comunidade aumentaron os regresos, son poucos en comparación con outras zonas de España", explica Rocío Rodríguez, portavoz do Foro Galego de Emigración. "Ao perder o seu emprego e non poder renovar o seu permiso de estancia, teñen que tomar esta decisión ou vivir na irregularidade." Os responsables da atención a inmigrantes de Cruz Vermella estiman que en Galicia o número de retornos duplicouse respecto ao ano pasado. No conxunto de España tramitáronse 4.753 solicitudes (3.977 aprobadas, 776 denegadas e 335 pendentes de resolver. A esta cifra hai que sumar a dos familiares acompañantes (2.100 persoas) para totalizar o número de beneficiarios: 6.077 persoas.

Son cifras oficiais, pero non sempre se axustan á realidade. O primeiro que fan os estranxeiros ao chegar a España é empadroarse para ter acceso á atención sanitaria. O padrón recolle practicamente todas as chegadas, pero non as saídas porque moitos non se dan de baixa ao abandonar o país.

Os que quedan en paro e deciden acollerse ao programa de retorno de estranxeiros tamén teñen dereito á prestación por desemprego. O Ministerio de Traballo ofrécelles a posibilidade de substituír a axuda mensual polo cobro en dous pagos: o primeiro, correspondente ao 40% da prestación, cando aínda están en España, e a segunda (o 60% restante) cando xa estean no seu país de orixe. Os beneficiarios deste programa teñen que regresar nos trinta días posteriores ao cobro do primeiro prazo e acreditar o seu regreso na oficina consular española do seu país de orixe.

A crise económica está acentuando a caída no ritmo de contratacións nos países de orixe

O mercado de traballo padece os efectos da crise desde fai meses. E, segundo prognostican os especialistas en relacións laborais, seguirao facendo o próximo ano. A contratación de estranxeiros en orixe descendeu progresivamente: o ano pasado tramitáronse 136.604, mentres que en 2007 formalizáronse case 200.000 contratos. A caída transformouse en esborralle neste exercicio: o primeiro trimestre de 2009 pechábase con 6.947 contratacións.

A explicación é sinxela. Non parece razoable que o Ministerio de Traballo recorra á contratación en orixe cando a taxa de paro rexistra máximos históricos. A tendencia descendente apunta cara a un punto cero de contratacións, pero os expertos en relacións laborais insisten en que será necesario importar man de obra para algúns sectores de baixa cualificación.

Fontes do Ministerio de Traballo aseguran que "só se recorrerá a esta opción cando a demanda interna non poida ser atendida". A crise na construción pecha moitas portas, pero hai sectores nos que os que o mercado acepta foráneos: servizo doméstico, xeriatría, dependencia ou sanidade.