O presidente da Xunta, Alfonso Rueda, durante a súa intervención para no acto de presentación da Estratexia Galicia Retorna 2023-2026, celebrado no CIS de Ferrol. JOSE PARDO

 

Como un «acto de pura xustiza» o Goberno galego presentou o seu plan para que nos próximos catro anos retornen a Galicia máis de 30.000 persoas residentes no exterior. Catrocentos deles, anunciou o presidente autonómico, Alfonso Rueda, agárdase que o fagan leste mesmo ano, cun contrato na man para favorecer a súa inserción e o investimento de catro millóns de euros para conseguilo. A Xunta presentou este martes en Ferrol a Estratexia Galicia Retorna 2023-2026, un plan transversal que aúna medidas laborais, económicas, sociais e educativas. Destinará 450 millóns de euros para incentivar a volta de emigrantes e os seus descendentes, practicamente duplicando o esforzo investidor da primeira das estratexias, activada en 2018 e baixo cuxo paraugas regresaron máis de 20.000 persoas.

Cun obxectivo máis ambicioso e unha batería de medidas máis ampla para conseguilo, búscase que «a que foi durante demasiado tempo a Galicia das despedidas, sexa a das benvidas», declarou Rueda , que ofreceu aos emigrantes una «Galicia de moda e de futuro». Volver, proclamou, «non é só un dereito, é unha oportunidade». Para quen o fagan, a de iniciar unha vida na terra das súas raíces, preto das súas familias e con apoio para facelo. E para Galicia, expuxo, a de captar talento para facela máis competitiva e, así mesmo, afrontar «o reto demográfico» coa suma de novos residentes. O obxectivo é que dos novos habitantes que se aspira a conseguir no cuadrienio -un obxectivo «realista», segundo Rueda - un 60 % dos que retornen, 18.000, teñan menos de 45 anos, para contribuír así a rexuvenecer o censo actual. E para iso ofrécese desde axuda económica para pagar a viaxe ou a procura dun alugueiro á chegada a formación para lograr un contrato.

Para subliñar a transversalidade do plan, xunto ao presidente autonómico desembarcaron en Ferrol o vicepresidente primeiro e conselleiro de Economía, Industria e Innovación, Francisco Conde; a conselleira de Promoción do Emprego e Igualdade, María Jesús Lorenzana; o conselleiro de Cultura, Educación, Formación Profesional e Universidades, Román Rodríguez; e a conselleira de Política Social e Xuventude, Fabiola García. O eixo principal da nova estratexia, un «documento de país», incidiu o presidente, atende ao ámbito laboral, a través do apoio ao emprendimiento ou á consecución de contratos por conta allea. A iso destínanse 175 millóns, o 40 % do montante global, e articúlanse 38 medidas concretas.

Cunha representación do tecido empresarial, autonómico e local, entre os asistentes ao acto celebrado no Centro de Innovación e Servizos dá Tecnoloxía e ou Deseño (CIS) unha mesa de diálogo o que se ofrece a retornados e empresas e cales son as súas necesidades. As compañas que se sumen, detallou Lorenzana, están obrigadas a comunicar as vacantes que teñan e ofrecer un contrato indefinido, un requisito imprescindible nunha iniciativa que busca estabilizar poboación en Galicia. Se, proseguiu a conselleira, coas listas de desemprego non se cobren eses postos, é cando se recorre a outros países para buscar emigrantes galegos susceptibles de retornar. «Búscanse sempre nacionais españois», aclarou, evitando así «a complexidade do proceso que tería con outros estranxeiros». E tras unha preselección, ofreceríaselles eses candidatos ás empresas, que terían a última palabra, e ás que se lles ofrece, resumiu, un «paquete chave en man»: aspirantes garantidos para postos que en ocasións lles resulta complicado cubrir. 

O presidente do Clúster TIC de Galicia, Antonio Rodríguez, cifrou nun milleiro o número de vacantes actual nas empresas desta agrupación, cunha alta demanda de perfís relacionados co desenvolvemento do back-end, como programadores e analistas que se atopan tras o funcionamento dunha páxina web ou unha aplicación, así como expertos en coñecementos dixitais. Pilar García, responsable de selección de Tussa, insistiu en «desmitificar ese prexuízo» que vincula a inmigración a postos «pouco cualificados». E destacou que con esta iniciativa os retornados poden rematar de adquirir a cualificación ou capacitación que precisan as empresas: «Temos que abrir os brazos e volvelos recibir de volta», incidiu. 

A presentación da estratexia incluíu unha mesa de diálogo empresarial na que se abordaron as necesidades e preocupacións dos emigrantes retornados. JOSE PARDO

 

Facelo e abrirse camiño noutro país non é doado. E por iso, un dos instrumentos xa en marcha, e que continuará funcionando neste segundo plan, é o programa de mentorización Merlo, de apoio a emprendedores. A través da Fundación Ronsel, tal e como detallou o seu director, Luis García Deber, «acompañámoslles no momento da aterraxe» ante necesidades inmediatas como coñecemento do mercado, a inmersión no ámbito laboral e as súas relacións laborais e persoais, «que non son exactamente igual» que no país de orixe, e axudar a que dispoñan dunhas redes de contactos amplas. Facilítase mesmo unha cobertura psicolóxica, «porque ao final, retornar é unha situación de estrés», que se aborda mellor da man de mentores, «persoas que pasaron por iso». 

O vicepresidente Francisco Conde foi o encargado de pechar a mesa de diálogo empresarial: «A Galicia do século XX emigra e a Galicia do século XXI retorna», aseverou. O tamén Conselleiro de Economía e Facenda defendeu que Galicia «está na vangarda dos principais sectores produtivos», con «empresas tractoras capaces de atraer talento» e de «liderar o contexto económico», entre as que citou a Inditex, Finsa, Navantia, Estrella Galicia, Coren, Calvo, Jealsa, Lonza, Zendal, Indukern ou Airbus, entre outras. Rodeadas todas elas, subliñou, dun «ecosistema de pequenas e medianas empresas», do que forman parte tamén universidades e centros tecnolóxicos, xerador de oportunidades. «Galicia non evolucionaría como o está facendo de non ser pola aportación de quen está retornando (...) Necesitamos que ese talento veña sumar», incidiu.

«Tocoume repetir a historia dos meus pais e avós»

Actualmente, segundo os datos que manexa a Xunta, existen 529.038 galegos no exterior, o 95 % deles distribuídos en once países. Entre eles, Suíza, o país que marcou a vida de Estefanía Rama, que puxo rostro ás cifras de retornados. Filla e neta de emigrantes, naceu no país alpino, e regresou a Galicia aos catro anos. Estudou Ciencias Empresariais, e recentemente licenciada decidiu, en 2010, en plena crise, buscar unha oportunidade no estranxeiro. Á súa parella xurdiulle unha oferta en Suíza, e emprendeu o camiño de volta ao seu país natal: «Tocoume repetir a historia dos meus pais e avós», apuntou. En Xenebra comezou a formarse en banca e tamén aprendeu francés. E aínda que «o retorno sempre estivo na nosa mente, cada vez viamos que nos estaba costando máis tomar a decisión de voltar». Un anuncio que lle saltou en Internet cambiou o seu rumbo. Preguntaba se quería volver a Galicia. E publicitaba as bolsas BEME (Bolsas Excelencia Mocidade Exterior), dirixidas a mozos residentes noutros países. A través dela, volveu a Galicia e estudou un Máster de Banca e Finanzas na Coruña. E xa non se foi máis. Ese mesmo ano tivo ao seu primeiro fillo. E tras completar os seus estudos atopou traballo nunha entidade bancaria. ¿Que foi o que lle fixo, como describiu a conselleira de Política Social, deixar a maxestosidade do Ródano para volver á Laracha á beira do Anllóns? «O amor a Galicia, que é moi grande». E ao bordo da emoción, detallaba: «Toda a miña familia estaba aquí. E neste tempo pasan cousas boas e outras non tanto, e eu quería estar aquí e ser nai, que os meus fillos medraran e amaran Galicia. Sentía moita morriña de que eles viviran nun país estranxeiro», describiu.

Fabiola García recolleu a luva para aseverar que «Galicia é o mellor lugar de España, de Europa e do mundo para ter cada un a súa propia familia». E aos retornados ofreceulles recursos a Renda de Inserción Social de Galicia (Risga), a Tarxeta Benvida -que ofrece de 1.200 a 3.000 euros por fillo ata os primeiros catro anos- ou a gratuidade das escolas infantís de cero a tres anos: «Non hai comunidade autónoma que teña unha medida deste calibre». Pero tamén outras menos coñecidas, como o financiamento do carné de conducir de coche, camión ou autobús para mellorar as súas posibilidades de inserción laboral.

De atopar a saída no labirinto burocrático das administracións encárgase as Oficinas integrais de asesoramento e seguimento ao retorno, unha «xanela única» na que se dá resposta ás súas necesidades: desde a obtención do DNI ou o cartón sanitario ata a «plena inclusión na vida galega», resumiu a técnica Eva Soilán. É o lugar, engadiu, onde os seus usuarios poden ademais «verter todas as emocións: ás veces de ledicia e agradecemento por estar na terra dos seus pais, pero outras veces, de desorientación, desesperanza ou frustración».

A experiencia apunta que a escolarización dos fillos é unha das maiores preocupacións dos retornados, que en ocasións, expúxose nese foro, condiciona o lugar de residencia ou se antepón mesmo a oportunidades laborais. E un dos problemas máis engorrosos son os problemas de homologación de títulos e expedientes académicos, recoñeceu o conselleiro de Educación, Román Rodríguez. «É farragoso», admitiu, pero a pesar diso asegura que se están resolvendo «con axilidade», e que nunha media dunha semana adxudícase un centro educativo. «Cada ano resolvemos 4.000 casos de nenos que chegan», cifrou.

Nun acto que se retransmitiu en directo para que os residentes noutros países puidesen coñecer a nova estratexia, Alfonso Rueda sinalou que «Galicia non se entende sen a historia da emigración». E agradeceu a todos aqueles grupos e colectivos que fomentaron a cultura e a tradición galega noutros territorios: «Houbo noites de pedra que foron moi longas. Fostes o noso particular corpo diplomático». E considera que o soño dos emigrantes hase cumprido: «Todos pensaban que Galicia tiña que ser a Galicia que é agora... ou se parece moito».