Reconto do voto exterior nas útimas eleccións autonómicas, no ano 2020 Anxos Manso

 

As viaxes a Arxentina, Uruguai, México ou Brasil constituían unha cita ineludible para os políticos galegos ata que a implantación do voto rogado no 2011 converteuse nun obstáculo burocrático tan difícil de sortear que o voto emigrante paso de participar nun 30,3 % nas autonómicas do 2009 a só un 1,2 % nas do 2020. A eliminación da obrigación de solicitar poder votar en cada cita electoral e cruzar coa Administración ata tres envíos postais, devolveu protagonismo aos 470.000 electores galegos que residen no estranxeiro. Conforman un corpo electoral maior que o de Vigo e A Coruña xuntas e esa circunstancia déixase notar xa na axenda das principais formacións políticas e cargos institucionais galegos.

O presidente da Xunta, Alfonso Rueda, partirá o mércores da semana que vén a unha xira por Arxentina e Uruguai. O seu antecesor no cargo e presidente nacional do PP, Alberto Núñez Feijoo, ultima tamén unha xira por Sudamérica, territorio ao que acudiu en multitude de ocasións cando dirixía o Goberno galego e que coñece a transcendencia que pode chegar a ter nos próximas eleccións xerais.

Neste momento, 2,27 millóns de españois de nacemento ou coa nacionalidade adquirida dos seus pais e avós poderán votar sen a necesidade de rogar xa nas eleccións autonómicas que varias comunidades celebrarán en maio —non é o caso de Galicia— e nas xerais que como moi tarde se convocarán en decembro do ano que vén. Como recollía onte o BOE no texto da reforma da Lei Electoral, só as eleccións locais seguirán quedando á marxe da participación exterior. As viaxes de alcaldes galegos, candidatos locais e cargos das deputacións aos principais focos da emigración contábanse por decenas antes da reforma do 2011.

Ás viaxes de Rueda e Feijoo, súmase o que xa está a ultimar para datas próximas o secretario xeral dos socialistas galegos, Valentín González Formoso, aínda que fontes do seu partido advirten que resta por definir se a súa xira, en principio por Arxentina e Uruguai, realizarase en calidade de líder do PSdeG ou como presidente da Deputación da Coruña, entidade que financia en Sudamérica diversos proxectos de cooperación. Cuba e Brasil, focos notables de presenza migratoria galega e dos seus descendentes, que á súa vez conforman grandes grupos de emigración cara a Galicia na actualidade, tamén figuran entre os plans de atención dos socialistas galegos, que contan co asesoramento de Pilar Cancela, que fose presidenta da xestora do PSdeG, é secretaria de Estado de Cooperación Internacional e responsable de políticas migratorias na executiva federal do PSOE.

A nacionalista Ana Pontón, que en agosto estivo en Colombia na investidura do novo presidente, e que tiña previsto acudir á do chileno Gabriel Boric, pero impediullo o covid, non ten de momento encontros planeados coa emigración. En Chile substituíuna a eurodeputada Ana Miranda. Esta atópase agora no Brasil seguindo as eleccións, como o fixo nas de Bolivia, Colombia, Uruguai e Honduras .

Depuración do censo

Coincidindo coa reactivación da axenda exterior dos políticos galegos, coa publicación da reforma electoral no BOE empeza a contar o prazo de seis meses que as Cortes lle outorgaron ao Goberno central para que depure o censo exterior. En forma de disposición adicional, a nova lei orgánica aprobada polas dúas cámaras, a excepción do deputado do BNG que se abstivo, determina que no prazo máximo de medio ano levará a cabo un «procedemento extraordinario de verificación de datos» dos inscritos no censo exterior. O obxectivo é comprobar que están vivos e seguen residindo fóra de España, así como coñecer a súa dirección postal, á que lles chegará de oficio a documentación electoral en cada cita. A revisión repetirase cada cinco anos.

O número de electores vinculados a Galicia baixa por primeira vez

O censo electoral galego no exterior semellaba ata agora non ter teito. Estaba preto de alcanzar o medio millón de integrantes, pero tres circunstancias combináronse para empezar a debuxar un lixeiro declive na súa evolución.

A emigración ao estranxeiro hase freado; a diáspora que sobre todo vive en Sudamérica, alcanzou unha alta idade e rexistra por iso unha maior mortalidade, e xa case todos os consulados acabaron de tramitar as nacionalizacións ás que deu dereito a Lei de Memoria Histórica impulsada polo Goberno de José Luis Rodríguez Zapatero . Mentres non se acaba de dar forma ao novo texto, que abrirá a posibilidade de lograr o pasaporte español a novos continxentes de descendentes, en especial aos netos de mulleres emigrantes que non podían transmitir a nacionalidade aos seus familiares, o continxente emigrante galego empezou a descender, en concreto, desde o pasado mes de abril. A finais de agosto había 823 electores máis que ao arrincar o ano, pero agora son 128 menos que cando o Congreso deu en xuño o primeiro paso para eliminar o voto rogado. En cambio, no conxunto de España o número de posibles votantes desde o exterior creceu en máis de oito mil desde entón e máis de 28.500 no que vai de ano.

Pese ao lixeiro descenso no número de electores no exterior vinculados a algunha das provincias galegas, o seu peso nunca foi tan alto no censo electoral total, pois xa supoñen un 17,5 % ao non deixar de caer os rexistros de residentes en Galicia.