Meena fala con agarimo e devoción dunha traballadora da limpeza da biblioteca, en Ribadavia, que foi capaz de ler na súa alma a tristeza que a sumía. A nova, de 26 anos, os seus dous irmáns e o seu pai conseguiron estar entre os máis de 2.200 afgáns evacuados por España en agosto de 2021, tras o regreso ao poder dos talibán, pero a súa nai e a súa avoa non puideron alcanzar este país. Despois de duros momentos de incerteza e de temor, as dúas mulleres lograrían abandonar Cabul cara a Abu Dabi (Emiratos Árabes).
Alí permanecen á espera de que sexa posible facer realidade o gran desexo de Meena: reunir á familia, agora en Galicia. Nos días máis traumáticos, a moza afgá atopou algo de consolo na dozura dunha limpadora empática.
"España aceptoume a min e á miña familia, e espero que apoie que a miña nai e a miña avoa poidan estar aquí, para ser unha familia de novo, xuntos"
“Escribiume unha carta e eu escribinlle outra, coa axuda de Google Translate. Estaba nunha situación moi mala, tiña que facer moitos exames e realmente sentíame perdida. Non compartiamos o idioma pero collíame a man, abrazábame e foi moi amable comigo. Nunca o esquecerei porque me deu moito amor e apoio”, subliña.
“Logrei superar os tiroteos, as portas, os checkpoint e a complicada situación do aeroporto. Non estou segura de canto tempo estivemos a esperar a poder ter un sitio nun avión militar: horas, días, noites... “
Meena e os seus familiares, naturais de Kunar, ao nordés de Afganistán, conseguiron saír no último voo desde a capital, Cabul, pero non a súa nai e a súa avoa. “Teño 26 anos e nunca estivera nin un mes lonxe delas. É a situación máis dura que experimentei. España aceptoume a min e á miña familia, e espero que apoie que a miña nai e a miña avoa poidan estar aquí, para ser unha familia de novo, xuntos”, anhela a moza afgá.
“O trauma que sufriu a miña nai foi grande. Unha ou dúas horas despois de que deixásemos o aeroporto de Cabul produciuse unha explosión”. A espera ata poder contactar coa súa proxenitora foi eterna, lembra a muller.
"Cando unha persoa deixa o seu país na situación na que nós o fixemos, realmente necesita máis apoio, máis encontros, máis educación para saber manexar a tensión, para saber sobrevivir a situacións difíciles"
“Logrei superar os tiroteos, as portas, os checkpoint e a complicada situación do aeroporto. Non estou segura de canto tempo estivemos a esperar a poder ter un sitio nun avión militar: horas, días, noites... “, expón. “Estou moi agradecida ao Goberno español, por aceptar a miña solicitude e a dos meus familiares. Eran as 12 cando a admitiu e as 4 cando deixei a miña casa”.
Transcorreron máis de cinco meses desde a súa chegada a Ourense. Ela viviu e pasou a maior parte do tempo en Ribadavia, desde onde planea mudarse a Ourense pronto. “A xente é incrible e moi amable”, subliña. Pero esta moza considera, pola súa experiencia, que é necesario reforzar o seguimento e o apoio aos refuxiados máis aló de procurarlles, de entrada, un teito onde vivir e unhas pautas iniciais.
"Tentas curar e esquecer pero de súpeto lembras todo outra vez. Os refuxiados afgáns necesitan que se lles faga un seguimento. A saúde mental é moi importante. Se non te sentes ben, como vas traballar e a estudar ben?"
“Estamos agradecidos do que fan os traballadores sociais, que seguen a regulación e o protocolo. Non me queixo, pero cando unha persoa deixa o seu país na situación na que nós o fixemos, realmente necesita máis apoio, máis encontros, máis educación para saber manexar a tensión, para saber sobrevivir a situacións difíciles. De súpeto, nunha noite non tiñamos presidente nin goberno nin exército, perdemos todo. E nunha semana tiñamos que marcharnos porque estabamos en risco por razóns certas. Foi moi difícil. Chegas desa situación e séntesche deprimida porque sufriches un trauma e aquí todo é novo”, incide esta muller.
"Cando te atopas coa xente danche esperanza"
“Eu trataba de concentrarme e de centrarme, pero non podía. Tentas curar e esquecer pero de súpeto lembras todo outra vez. Os refuxiados afgáns necesitan que se lles faga un seguimento. A saúde mental é moi importante. Se non te sentes ben, ¿como vas traballar e a estudar ben?”, reflexiona Meena.
“A xente nova e tamén a xente maior que chega aquí vive unha experiencia totalmente nova, e necesita educación sobre unha nova cultura, un novo idioma, integración, habilidades sociais e como xestionar a vida. Todo é novo”, resalta.
Poder deixar atrás a situación de perigo fainos sentir “afortunados”, pero hai sentimentos en conflito. “No teu interior séntesche deprimida e decepcionada. Quizá farían falta máis programas e encontros coa xente local, que realmente quere axudar e acéptanos. Así o sinto cando vou á biblioteca e falas coa xente e preguntas como é vivir aquí, como é a cultura, que comen, como sería a miña vida aquí, como atoparía unha casa, ou un traballo, como iría á universidade. Cando te atopas coa xente danche esperanza”, subliña.
"A moitas nenas non se lles permite ir ao colexio, as mulleres que traballaban como activistas sociais xa non son capaces de facelo e non poden protestar. Durante 20 anos houbo mulleres que traballaban e administraban as súas familias, e agora están en casa"
No seu país, Meena estudou Medicamento e Traballo Social, e chegou a exercer para a cooperación norueguesa. Ademais, traballou como investigadora en saúde pública, unha disciplina coa que está relacionada o máster que vai cursar na universidade de Washington, nos Estados Unidos, tras estudar con moita dedicación para poder aprobar os exames e obter unha bolsa. Unha vez resolva o papelorio como solicitante de asilo, viaxará a Norteamérica cun visado de estudante. A súa idea, despois, é regresar a España para vivir coa súa familia.
"Os afgáns están realmente decepcionados e desesperanzados"
A súa terra, lamenta, é un país no que sobre todo as mulleres sufriron o retorno dos talibán. “A principal consecuencia da súa volta é que a moitas nenas non se lles permite ir ao colexio, as mulleres que traballaban como activistas sociais xa non son capaces de facelo e non poden protestar. Durante estes vinte anos houbo mulleres que traballaban e administraban as súas familias, e agora deben permanecer nas súas casas e non poden traballar”.
“A guerra levouse moitas vidas por diante, hai miles de orfos e viúvas sen apoio e moitas mulleres que estaban a estudar e traballando agora están nas súas casas. Ademais, houbo un gran impacto na educación e na economía. Os afgáns están realmente decepcionados e desesperanzados”, engade.
“O mundo non debe esquecer”
Desde a súa adolescencia, a moza foi unha activista e loitadora feminista polos dereitos das mulleres do seu país. “Con 14 ou 15 anos, traballaba cun equipo e todos queriamos un futuro diferente para nós. Queriamos unha boa educación e un bo traballo, e tentamos que todas as mulleres puidesen ter educación, emprego e dereitos propios. Puiden traballar con organizacións humanitarias e estiven en zonas rurais axudando a mulleres a ter unha educación e servizos de saúde de calidade. Pero de súpeto xa non tiña nada na miña man”, lembra Meena.
“Sinto que a comunidade internacional esqueceuse, desafortunadamente”, apunta. “Afganistán retrocedeu vinte anos, a cando ás mulleres non se lles permitía estudar e tiñan que estar en casa, e a nosa economía era un inferno. Europeos e americanos teñen poder, poden facer cambios e poden falar, vinculando os apoios ao respecto dos dereitos humanos. Non deben esquecer”, insta esta nova
“Os refuxiados podemos falar pola xente que non pode facelo, podemos defender a toda esa xente e a esas mulleres, pero o mundo ten que escoitar e non ignorar”, urxe.
"Tratei de experimentar o que era camiñar e correr pola rúa, gocei cada pequeno momento e pensaba: ‘Non saben o que teñen!’ É como cando non podes respirar e de súpeto sentes que o osíxeno enche os teus pulmóns"
A ela, comprometida coa igualdade e o feminismo, axudouna a rede que teceron outras mulleres, subliña. Tanto as que a axudaron a ser evacuada en Afganistán como as que, unha vez en España, apoiárona e guiado, con aloxamento, diñeiro, consellos e trámites.
“En España atopei un país pacífico. Cando estaba fóra por primeira vez, tratei de experimentar o que era camiñar e correr pola rúa, gocei cada pequeno momento e pensaba: ‘¡Non saben o que teñen!' É como cando non podes respirar e de súpeto sentes que o osíxeno enche os teus pulmóns”.
