JUANJO MARTIN | efe

 

Adoita dicir Isabel Díaz Ayuso que a xente vai a Madrid «porque quere ser libre». Por liberdade ou non, esa bandeira que axita sempre que pode a presidenta madrileña, a súa comunidade acumula anos absorbendo poboación do resto de autonomías. Un sumidoiro no centro da Península que, desde o 2010, acolleu a máis de 782.000 persoas procedentes do resto do país. Ningunha comunidade presenta unhas cifras similares. Máis da metade dos que emigraron de Castela-A Mancha nestes doce últimos anos, por exemplo, fixérono a Madrid. No caso de Galicia , un de cada catro galegos que fixeron as maletas instaláronse na capital do país.

«Atrae a unha chea de persoas con formación. Moita xente da España baleirada está a irse ás grandes cidades a buscar traballo», comenta Antía Domínguez, experta en demografía da Universidade da Coruña. As rexións que rodean Madrid son as máis prexudicadas por esa fuga de talentos: das dúas Castillas fóronse alí preto de 200.000 persoas nos últimos dez anos, a maioría novas. «O mercado laboral non recolle as necesidades desta xente e acaban índose a Madrid porque si ofrece esas oportunidades», continúa a profesora de Socioloxía.

Na última década, 36.768 galegos instaláronse na rexión, segundo datos do INE, que recolle a cifra dos que se empadroan alí. Moitos, a pesar de ter a súa residencia en Madrid, seguen censados en Galicia. Para Patricio Sánchez, profesor de Economía Financeira da Universidade de Vigo, o fenómeno irá a máis nos próximos anos: «As perspectivas non son boas, esta fuga de talentos incrementarase. É dramático porque se formaron aquí, pero non poden render na súa comunidade».

Un grupo de investigadores reflectiu nun estudo do Centre d'Estudis Demogràfics, dependente da Generalitat de Cataluña, o impacto desa emigración de titulados universitarios e a concentración destes en Madrid. Unha das conclusións é que quen deixan a súa terra están mellor preparados que os que quedan. O 64,9 % dos mozos procedentes doutras rexións e instalados na Comunidade de Madrid teñen estudos universitarios. A capital do país nútrese así do talento que non atopa oportunidades laborais no seu territorio.

Emigración española a Madrid por comunidades

Número de habitantes que emigraron a la capital entre el 2010 y el 2020 y porcentaje que suponen sobre el total de emigrantes de la comunidad

«A aglomeración de persoas cualificadas é beneficiosa para o desenvolvemento económico e a capacidade de innovación, a condición de que haxa empleabilidad», responde por correo Miguel González-Leonardo, un dos autores da análise e profesor da Universidade Autónoma de Barcelona. Advirte, con todo, que esa concentración de poboación nun mesmo lugar «pode xerar algúns problemas, como os prezos desorbitados no mercado da vivenda ou o aumento da contaminación».

O atractivo de Madrid

O centralismo da administración española supón que o 80 % dos traballadores dos ministerios estean en Madrid. Tamén que a comunidade albergue a sede da metade das mil grandes empresas do país. «Madrid sobresae do resto, pero polo efecto capital. Non é un mérito, é a realidade: concentra empresas, administracións e infraestruturas. Ese é o factor principal», resume Patricio Sánchez. O mesmo suxire González-Leonardo, que fala dunha combinación de empresas de gran tamaño, capacidade de aglomeración de diferentes actividades, o efecto capital e a concentración de actividades estatais.

O profesor vigués subliña tamén o «demérito» do resto por ter deixado de ser sitios tan atractivos, como no seu momento foron emigrar ao estranxeiro, Cataluña e, en menor medida, País Vasco. Descarta así o efecto das políticas fiscais —houbo comunidades que denunciaron dumpin fiscal madrileño ao bonificar tributos ao 100 %—. «As baixadas de impostos non son tanto dirixidas ás empresas, senón ás familias. As firmas que queiran pagar menos teñen outras fórmulas», expón.

Uxía Barrientos traballa de consultora

 

Uxía Barrientos Reboiras: «Os mozos non nos imos de Galicia por gusto, as oportunidades son limitadas»

No medio da tarde de traballo, Uxía fai un oco para atender o teléfono. O que hoxe é rutina parecía inalcanzable hai uns anos. «Ao rematar a carreira, os profesores dicíannos que cursásemos un posgrao para traballar porque, sen iso, non iamos ter posibilidades», lembra esta coruñesa, licenciada en Xornalismo na Universidade de Santiago. Matriculouse en Madrid no máster dun xornal de tirada nacional, que ao termo das súas prácticas iniciou un proceso de ERE. Á primeira decepción laboral seguiulle o silencio ás decenas de currículos que repartiu. O máster serviulle para descubrir a comunicación corporativa. Especializouse, conseguiu traballo e ata logrou cambiarse a unha empresa con mellores condicións. Xa son seis anos en Madrid. Parella, círculo de amigos e un emprego estable. «Sen todo iso, volvería, pero as oportunidades son moi limitadas en Galicia. Os mozos non nos imos por gusto», advirte.

Julia Castro cursa o seu último ano de carreira.

 

Julia Castro Lorenzo: «Pode soar a clixé, pero en Madrid valoro moito máis o que tiña en casa»

A Julia queda este curso para rematar os seus estudos na Universidade de Alcalá de Henares, localidade onde reside. Gústanlle os idiomas e foise a cursar o grao de Linguas Modernas e Tradución. «Encántame Galicia, pero apetecíame un cambio», di esta moza de Portosín (Porto do Son, A Coruña). Catro anos despois, Julia Castro quere volver cambiar. Recoñece que pode soar a clixé, pero é a historia de moitos outros galegos que experimentaron en Madrid o que supón estar lonxe de casa: «Serviume para crecer como presenta e ter maior amplitude de miras, pero valoro tamén moito máis o que tiña. Teño moita morriña», engade. Inmersa en época de exames, está a desexar rematar sen ter moi claro o seu futuro a curto prazo. Por unha banda, pensa en aproveitar unha bolsa do Ministerio de Educación para ir un ano a Irlanda —«parécese a Galicia»—. Se non, volver a casa e prepararse para ser profesora.

Municipios da contorna de Madrid duplican a súa poboación

A actualización do censo dos municipios que publica o INE cada mes de xaneiro permitiu comprobar a consolidación dunha tendencia demográfica ao redor de Madrid. A cidade segue crecendo de forma estable —fíxoo o 30.000 persoas desde o 2010—, pero hai municipios que chegan a duplicar o seu número de habitantes. Sucede con Arroyomolinos, que en menos de trinta anos pasou de concello rural a cidade dormitorio. No 2000 había 3.824 habitantes, fai dez eran algo máis de 16.000 e hoxe supera os 33.600.

É o paradigma, levado ao extremo, do crecemento de urbes ao redor da capital con desenvolvementos urbanísticos que compiten cos pisos da cidade polos seus prezos. Outros exemplos son Paracuellos (10.000 habitantes máis) ou Villamantilla, que case duplicou o seu censo a 1.514 veciños.

Saldo migratorio negativo

No 2020, por primeira vez en dez anos, o saldo migratorio co resto de comunidades en Madrid foi negativo. E fíxoo en 19.200 persoas. «Paráronse as migracións durante a pandemia, pero moita poboación recolocouse grazas ao teletrabajo. Tamén hai quen se deron conta de que as condicións vitais non eran as idóneas polo custo da vida ou o estrés», explica a socióloga Antía Domínguez.