A Administración incumpre o prazo legal para resolver os papeis dos estranxeiros

(10/12/2021)

A Administración incumpre o prazo legal para resolver os papeis dos estranxeiros

O aumento de solicitudes desborda ás Oficinas de Estranxeiría, que se demoran ata sete meses en resolver trámites que teñen un prazo de 45 días


María Martín
ElPaís. Madrid - 10 dic 2021-




Cola ante a oficina de Policía Nacional Brigada Provincial de Estranxeiría e Fronteiras da rúa Mallorca de Barcelona. MASSIMILIANO MINOCRI

Os prazos para resolver solicitudes disparáronse nas oficinas de estranxeiría e a maioría incumpre os tempos que marca a lei con demoras que afectan por centos de miles de persoas. Os maiores atrasos concéntranse nas autorizacións de residencia e traballo por arraigamento que son, precisamente, as máis numerosas (preto de 100.000) e serven aos estranxeiros para regularizarse despois de dous ou tres anos vivindo en España. A lei marca un prazo máximo de 90 días para resolvelas, pero a media de todo o país está xa en 108 días. O récord osténtao Barcelona, a segunda oficina con máis expedientes, que tarda 152 días. Máis de dous meses de demora extra. O prazo medio de resolución supera os 100 días en 28 das 52 oficinas do país.

Jonathan, un informático colombiano de 29 anos, leva desde xuño esperando a que a oficina de Barcelona resolva o seu expediente. Despois de máis de tres anos en España cumpre os requisitos —incluído un contrato de traballo dun ano— para acollerse ao arraigamento social e regularizarse. “Vivo pendente. Non me poden botar do país, pero non podo traballar. Se non fose pola axuda da miña parella non podería nin pagarme unha habitación”, quéixase. Jonathan lamenta a precariedade na que leva instalado desde 2019. “Nestas circunstancias nas que estamos, esperando durante tempo, aprovéitanse da nosa necesidade. Ofrécennos traballos pagando 300 euros en b ou nos que nin sequera tes soldo. Pero como non tes outra cousa, aceptas”.

Os recursos e a eficiencia das oficinas de estranxeiría son un tema recorrente nos informes do Defensor do Pobo. A institución leva desde 2012 sinalando as demoras e a falta “de medios humanos e materiais” que dificultan “a xestión eficaz” dos procedementos. A tese do defensor, reflectida ao longo destes anos, é a “ausencia” dunha política migratoria que contemple o fenómeno na súa totalidade, desde as fronteiras ata os trámites fundamentais para a súa inclusión na sociedade.

Os datos das oficinas de Estranxeiría, facilitados polo Ministerio de Política Territorial do que depende a súa actividade, revelan que os prazos tamén se exceden nos reagrupamentos, a figura que permite ao estranxeiro que xa está en situación regular en España traerse á súa familia. Hai algúns casos graves. A oficina de Ciudad Real, que en 2021 recibiu só 412 solicitudes, presenta un desfasamento de prazos desproporcionado na maioría dos trámites. Aquí as peticións de reagrupamento familiar, que a Administración debe resolver en 45 días, por exemplo, alónganse ata os 221 días. É dicir, sete meses para un trámite de mes e medio.

Os máis de dous millóns de estranxeiros non comunitarios que viven en España están sometidos a un réxime de autorizacións para poder vivir e traballar e dependen da eficiencia das oficinas de estranxeiría para manter os seus papeis en regra. Estes dous millóns de persoas son só os que xa residen de forma regular, que requiren sobre todo renovacións, xestións moito máis sinxelas, pero a eles súmanse as solicitudes de centos de miles de persoas que, tras cumprir os requisitos, acoden á Administración para regularizarse por primeira vez. O incumprimento dos prazos mantenlles nun limbo de legalidade no que mentres agardan unha resposta non son considerados irregulares, pero non poden traballar ou abrir unha conta de banco. Olga Hernández, da Asociación Catalá de Profesionais da Estranxeiría, mantén que hai moito tempo que as oficinas se queixan de falta de persoal: “Estes atrasos non son aceptables. Fomentan a economía mergullada e teñen un impacto directo na vida dos estranxeiros. Qué empresa que ofrece un contrato de traballo vai esperar seis meses para contar co seu empregado?”

O empuxe da pandemia

O confinamento, que acabou coas citas presenciais e provocou unha caída das solicitudes, permitiu á maior parte das 52 oficinas de estranxeiría resolver miles de expedientes acumulados e aliviar a carga de traballo que viñan arrastrando. O ritmo de resolucións segue á alza, pero nos caixóns hai aínda 165.572 expedientes pendentes de resposta, un 24% máis que ao peche de 2019. Unha vez superadas as restricións, ademais, con data de 27 de novembro rexistráronse xa 760.745 novas solicitudes, un 13% máis que en todo 2020.

As demoras son xa a principal queixa nas oficinas de estranxeiría. O panorama cambiou en pouco tempo. Antes e durante a pandemia o problema máis grave era a obtención de citas para poder presentar as solicitudes. O colapso do sistema alimentou un mercado negro no que se vendían ata por 200 euros. O virus acabou impulsando a informatización dos trámites e agora, que o 46% dos expedientes entran de forma telemática, as citas presenciais deixaron de ser a maior preocupación. En contrapartida para as oficinas, disparouse a entrada de expediente unha vez que o estranxeiro xa non ten que pasar horas diante dun computador tentando conseguir unha cita que podía tardar meses.

Fontes do Ministerio de Política Territorial sinalan que os expedientes por arraigamento, os que acumulan máis demoras, son os máis complexos de resolver e requiren máis tempo e recursos que o resto. Ademais, son o tipo de autorización que máis crece e o volume de peticións recibidas case se duplicou desde 2019. O crecemento tamén se explica por unha sentenza do Supremo de marzo coa que se flexibilizaron os requisitos para acceder ao arraigamento laboral, unha decisión que abriu esta vía a miles de persoas que antes da sentenza non podían acollerse a ela.