A derradeira badalada da «campana d'Anllóns»

(07/12/2021)

A derradeira badalada da «campana d'Anllóns»

juan félix neira Pérez

JUAN FÉLIX NEIRA

 

Tres emigrantes pagaron a que colocaron non sitio dá estragada por unha tormenta

04 dic 2021 .

Coa venia das rosalianas campás de Bastavales, vén sendo a pondaliana «campana d’Anllóns» a máis célebre das nosas letras. Na espadana da igrexa desta parroquia penden hoxe dúas boas campás, pero ningunha é a que inspirou a Pondal, sentenciada á ruína por unha tormenta hai 124 anos. Danos producidos por tempestades —como caídas de campanarios sobre os tellados dos templos— foron frecuentes antano, cos conseguintes custos para as pobres economías parroquiais. O que xa non é normal é que estes feitos aparezan vinculados á nosa historia literaria, e aínda menos constancia escrita deste vínculo. Tal ocorreu no caso que nos ocupa. Os libros de culto, de lectura pesada por rexistraren a monótona contabilidade parroquial, poden ás veces deparar sorpresas, como ese «testimonio de gratitud» do libro de Anllóns, cuxa información inédita pasamos a revelar.

Que o párroco cite a Pondal revela a fama que xa entón alcanzara A campá d'Anllóns. Conta ademais o reitor que se efectuaron as obras de reparación, con gran sacrificio para a parroquia; ora ben, «todo estaba reparado menos as campás, que para que non desmereciese da destruída, había que agardar longa data para reunir fondos e con pouca esperanza de compensar a bondade da destruída». Ou sexa: que o poema era digno da excelencia da campá.

Ou anaco dá campá do Anllóns custodiado na Real Academia Galega. RAG

Entran entón en escena uns emigrantes da parroquia: «Sabedores os tres irmáns Don Pedro, Don José e Don Agustín Vidal Martínez, fillos predilectos deste pobo e residentes en Buenos Aires, da falta que a igrexa da súa oriundez padecía, apresuráronse a dar orde ao párroco de Allones para que, a conta dos tres irmáns, encargase outra campá do tamaño e condicións que ao Cura pluguiese, sen reparar en prezo, pois que estaban dispostos a doar unha campá que avantaxase á destruída». Así foi: comprouse a actual, «la que hoxe volve facer de maior, de 48 arrobas e 8 libras de peso castelás [555 kg], que importaron 3170 pesetas cos adherentes e colocación».

O día 12 de agosto de 1900 foi bendicida e apadriñada por José Vidal Martínez e a súa dona, Josefa Copechino, «residentes accidentalmente en Allones» xa que, segundo se dixo, vivían emigrados en Bos Aires e, supoñemos, virían pasar o verán aos eidos nativos.  Ao día seguinte foi colocada, «dando testemuño da xenerosidade e piedade dos doantes». As datas eran oportunisímas: nestes días celebra Anllóns a súa semana grande, centrada en san Roque; é digna de ver hoxe a súa procesión —talvez peculiar en todo Bergantiños— co seu desfile de once imaxes: sublime escena da espiritualidade galega.  

Só catro días despois de colocada a campá verificouse o agradecemento dos fregueses, que declararon «fillos predilectos deste pobo aos tres señores doantes, cuxo testemuño asina a Comisión ao efecto nomeada pola veciñanza». Esta formábaa a flor e nata da veciñanza de Anllóns: o xuíz municipal, Juan Mosqueira Ponte; o fiscal municipal, Marcos Villar Santiago, o mestre de escola José Vila Gómez e, como non, o párroco, Combarro.

Por se esta honra fose pouca, incluso o arcebispo de Santiago, o cardeal José María Martín de Herrera, «outorgoulles o favor de que puidesen erixir no atrio da de Allones un Panteón de familia; pero non querendo os favorecidos aproveitarse da graza concedida tendo en conta que algo prexudicaban ao atrio, adquiriron terreo contiguo á súa conta e nel levantaron un Panteón digno da piedade dos referidos con doce sepulturas e todo de relativo mérito».

O estrondo da caída do campanario e campá de Anllóns, no marco dunha natureza desatada de vento, chuvia e lóstregos, crearía tamén unha estampa digna dun poeta romántico, como o Pondal que compuxo o famoso poema. Que outros versos non tería escrito se puidese oír a campá de Anllóns emitindo a súa derradeira e máis triste badalada!