A estatística que mide o volume de poboación dun municipio ou comarca que reside no estranxeiro presenta fortes contrastes na provincia de Ourense. A proporción de censados fóra de España en comparación coa poboación residente no municipio móvese nunha pinza que oscila entre o 6,7% e o 180,3%.
Os dous extremos opostos son Avión e Barbadás. No concello do Ribeiro no que arraigou a emigración con destino a México o padrón municipal de 1.795 habitantes é moi inferior ao do rexistro administrativo no que se inscriben as persoas de nacionalidade española que residen habitualmente fose do país, o PERE (Padrón de Españois Residentes no Estranxeiro), e que no caso de Avión elévase a 3.236. É dicir, o número de veciños que se asentou fóra do municipio case duplica (180,3%) ao dos residentes no propio concello.
Os outros once concellos da provincia nos que xa hai menos poboación local que habitantes do municipio residindo fóra de España son Bande, cunha proporción de veciños no estranxeiro do 159%, Gomesende (158,1%), Verea (131,3%), Quintela de Leirado (127,9%), Arnoia (125,4%), Boborás (124,4%), Beariz (122,2%), Cortegada (111,1%), Chandrexa de Queixa (108,5%), O Bolo (102,3%) e Ramirás (100,1%).
E cinco municipios máis están a piques de ter maioría de residentes no exterior: Castro Caldelas (96,5%), Rairiz de Veiga (95,4%), A Mezquita (93,8%), Montederramo (93,4%) e A Bola (90,7%).
Seis comarcas ourensás
Un total de 49 concellos e de seis comarcas exceden o 50% de peso relativo da poboación do exterior en comparación co seu padrón municipal. E o mesmo ocorre coas medias de seis comarcas. As máis afectadas son Terra de Caldelas, que contabiliza 2.789 habitantes e 2.422 residentes fose de España -proporción do 86,8%-, seguida por Terra de Celanova (81,5%), A Baixa Limia (75,9%) e O Ribeiro (75,3%). Máis suaves son os rexistros comparativos de Terra de Trives (59,1%) e Carballiño (55,1%).
Nas outras seis comarcas ourensás, a proporción de residentes no estranxeiro fronte a poboación local oscila entre o 23,9% de Valdeorras e o 49,6% de Viana. A cidade de Ourense e a súa área metropolitana presentan o segundo rexistro máis baixo a nivel comarcal, co 25,05%.
O peso relativo da colectividade do exterior orixinaria de Verín está no 29,5%, o da da Limia no 31,3% e o da de Allariz-Maceda no 34,5%.
Mentres, as estatísticas desagregadas por municipios reflicten que a emigración fóra de España alcanza niveis moi baixos en catro concellos que se atopan entre os máis habitados da provincia. Son os casos de Barbadás, un dos concellos galegos con maior crecemento e coa poboación máis nova, onde a proporción de residentes no estranxeiro está por baixo do 7%; San Cibrao das Viñas, co 11,5%; A Rúa (12,1%) e O Barco de Valdeorras (13,7%).
Noutro sete o peso relativo tampouco supera o 25%. Son Verín, co 16,8%, Sandiás (17%), Xinzo de Limia (18,1%), Pereiro de Aguiar (20,3%), Monterrei (22,3%), Coles (23,3%) e Taboadela (24,8%).
En cifras absolutas, 33 concellos teñen máis dun milleiro de veciños inscritos no padrón de residentes no estranxeiro, trámite que se realiza nas oficinas ou seccións consulares. Nas inscricións, que se actualizan mensualmente, consta o municipio de procedencia do emigrante.
Entre os municipios con maior contribución á cifra global de 114.134 ourensáns residentes fose de España destacan o concello de Ourense, que achega 26.519, O Carballiño (4.834), Celanova (4.327), Avión (3.236) ,Boborás (2.843), Bande (2.430) e Verín (2.313).
Se comparamos a situación actual da emigración ourensá coa existente hai dous anos, en 2018, observamos que no último bienio o número de municipios con hexemonía de poboación no exterior pasou de 9 a 12, ao incorporarse Ramirás, O Bolo e Chandrexa de Queixa. Pero non foi como consecuencia do incremento da emigración, senón da perda de poboación.
Ourense, a dobre ritmo que o resto de Galicia
Cunha poboación de 306.515 habitantes -a 1 de xaneiro de 2020- e de 114.134 residentes no estranxeiro, a provincia de Ourense abre unha forte brecha co resto de Galicia. A equivalencia dos censados no PERE fronte aos do padrón provincial alcanza o 37,2%, cando a media galega mantense por baixo do 20%; en concreto está no 19,39%, segundo datos do Instituto Galego de Estatística (IGE). As provincias da Coruña e de Pontevedra presentan un peso relativo practicamente idéntico entre si. Na Coruña está no 16,22%, ao contabilizar 181.961 residentes fose de España fronte a unha poboación provincial de 1.121.695 habitantes. E Pontevedra anota un 16,25%, como resultado dun censo de poboación de 944.185 habitantes e de 153.407 inscricións de persoas procedentes da provincia nas oficinas e seccións consulares de todo o mundo. Pola súa banda, a provincia de Lugo tamén ofrece unha equivalencia moi inferior á de Ourense. Está no 22,6%, con 327.874 habitantes e 74.170 residentes no exterior. A próxima actualización de datos, prevista para comezos de ano, permitirá comprobar se a pandemia do Covid-19 intensificou a emigración nalgunhas zonas de Ourense, ou se como é previsible, forzou e acelerou o retorno dos ourensáns do exterior, especialmente desde os países máis afectados pola pandemia.
