O coronavirus desde o arame

(30/03/2020)

O coronavirus desde o arame

Migrantes, refuxiados e desprazados, que xa estaban en risco extremo antes da pandemia, ven multiplicarse a súa vulnerabilidade

víctor vargas chamas / barcelona 30.03.2020 | La Opinión

 

 

É innegable que o impacto biolóxico das grandes pragas non fai distingos entre ricos e pobres, pero non é menos certo que sempre houbo clases e que iso non ía deixar de suceder en tempos do coronavirus. Segundo as oenegués, máis de 168 millóns de persoas xa se atopaban nunha situación de risco extremo antes da irrupción desta crise sanitaria, que multiplicou exponencialmente a fraxilidade da súa existencia. Nin sequera un escenario tan excepcional serve de atenuante para que "millóns de persoas sen teito consigan acubillo ou para pospor os bombardeos" que seguen sendo a realidade cotiá nas zonas máis quentes do expón, como lembra María Jesús Veiga, portavoz en España do Alto Comisionado de Nacións Unidas para os Refuxiados (ACNUR).

 

Sucede en Centroamérica, onde "a violencia e as ameazas das maras continúan empuxando a familias enteiras a cruzar fronteiras", e en Idlib, ao noroeste de Siria , "onde hai case un millón de persoas atrapadas no lume cruzado sen acceso regular á axuda humanitaria", subliña Veiga. As consecuencias son tan asoladoras que as empezan a sufrir países que nin sequera rexistraron contagios, como Sudán do Sur, que agarraches impotente ao peche de fronteiras, a cancelación de voos e a saída do persoal sanitario, impedindo que entre a axuda que se require, destaca Paula San Pedro, responsable de Incidencia e contidos en cambio climático de Oxfam Intermón. Países tan sumidos na miseria, orfos de respostas institucionais propias, que a súa maior preocupación segue sendo "sobrevivir a moitos outros retos como a guerra, o desemprego ou os arremetes do cambio climático", destaca.

 

 

A praga súmase a unha cadea de vulnerabilidade demasiado extensa. E cando a guerra deixou a metade dos hospitais en ruínas e "o 80% da poboación depende da axuda de cooperantes", como sucede en Iemen, ou apenas hai dúas respiradores para os 12 millóns de sudaneses, a potencial chegada do virus "pode ser demoledora", anticipa San Pedro. Entre as áreas marcados en vermello sobre o mapa, Veiga destaca as inhumanas condicións nos campos de refuxiados gregos; a inestabilidade que irradia a crise de Siria; o "case millón de refuxiados e apátridas rohingyas" que sofre o brutal azoute dos Monzones en Bangladés, a situación en países de Latinoamérica como Colombia, e os 4,8 millóns de refuxiados e migrantes venezolanos obrigados a fuxir da inestabilidade do seu país. Tamén Mali, Burkina Fasso e Sudán, así como Etiopía e Uganda "que acollen a case un millón de refuxiados nos seus territorios con moi escasos recursos".

 

Por encima de territorios, hai tres factores esenciais para distinguir aos colectivos máis desprotexidos ante o Covid-19: "Aqueles que sofren hacinamiento, un fráxil sistema sanitario e a falta de acceso a auga e xabón", expón San Pedro. Unha situación máis xeneralizada no planeta do que puidese parecer. "Recoméndannos lavarnos as mans constantemente pero ¿como poden facelo os refuxiados aos que só podemos fornecer 15 litros de auga para beber, cociñar, asearse e todo?", incide Veiga. A todo iso cabe sumar "a saúde precaria de nenos, embarazadas, anciáns e refuxiados con discapacidade que sobreviviron ás penurias dunha guerra, sen vacinas, medicamentos, malnutridos", destaca a portavoz de ACNUR, para avanzar que a aínda incipiente irrupción do virus nestas contornas pode ter "consecuencias dramáticas".

 

Efectos devastadores no ámbito da saúde, en primeira instancia, pero que alcanzarán moitas outras dimensións. Como os máis de 25 millóns de empregos que se perderán, segundo a estimación da Organización Internacional do Traballo cando a crise aínda non alcanzou a súa cénit. Por iso é polo que ACNUR reclame aos estados que "permitan acceder á seguridade ás persoas máis vulnerables e pedir asilo, con independencia de que se apliquen todos os protocolos sanitarios e corentenas necesarias". Veiga apela tamén a unha rede de solidariedade internacional e a unha maior implicación dos países máis desenvolvidos ao lembrar que "o 85% dos refuxiados están acollidos en países moi desfavorecidos ou en vías de desenvolvemento".

 

Nenos sen refuxio

 

Mesmo dentro da miseria e a desesperación cabe distinguir un grupo que merece especial atención: os nenos. A UNESCO estima que o peche masivo de centros educativos por mor da pandemia afecta xa a máis de 1.524 millóns de menores, o 87% do total de matriculados, e é unha dificultade insalvable para os moitos fogares que non dispoñen dos medios tecnolóxicos necesarios para manter a formación en formato 'en liña'. A continxencia abarca, ademais, outros desafíos non menos importantes que o académico. "A escola é para millóns de nenos un espazo san e seguro e a alimentación que reciben alí é o principal sustento para moitos", revela Mary Guin Delaney, asesora rexional de UNESCO en América Latina e o Caribe.

 

Preocupa o seu presente e alarma o seu futuro se se perpetúa o seu afastamento dos pupitres. "A tensión, o hacinamiento e a fame traen perigos como a violencia no fogar e a deterioración na saúde física e mental", subliña Guin Delaney. Altérase a orde das prioridades, aumentan a inseguridade e a precariedade e non poucos menores que xa viven no arame existencial poden verse arrastrados definitivamente a unha vida lonxe das aulas, sometidos á explotación laboral e a un futuro no que os seus soños se disipen, quen sabe se para sempre.

 

Non moito mellor é a situación para millóns de mulleres, "dobremente golpeadas" en cada crise humanitaria, denuncia a representante de Oxfam, que lembra que nestas situacións "os patróns machistas acentúanse con terribles consecuencias para as vítimas de violencia doméstica". Sen esquecer que "máis do 70% do persoal sanitario son mulleres" que agora mesmo están na vangarda da resposta de emerxencia, co agravante en moitos casos de non poder permitirse desatender os seus quefaceres domésticos.

 

Carpetazo á austeridade

 

Ante o titánico desafío que se presenta, Oxfam Intermón apela á comunidade internacional para dar carpetazo ás medidas de austeridade que deixarían "a millóns de persoas atrapadas na pobreza", á vez que propugna un novo "pacto verde que poña aos máis vulnerables no centro das iniciativas dun crecemento sustentable". Impulsos que deberían financiarse con impostos ás grandes empresas, eliminando os paraísos fiscais e aumentando a cooperación internacional para non "deixar a ninguén atrás", subliña San Pedro.

 

Entender, tamén, que esta crise debería converterse nun punto de inflexión, o de admitir o erro de sentirnos "invulnerables", sostén Veiga. "Nun mundo globalizado --engade a portavoz de ACNUR en España--, o benestar de todos, independentemente da súa raza, status migratorio ou credo, é o noso propio benestar".

 

 

¿Olvidou o seu contrasinal? | Alta