GALEGO | ESPAÑOL

PORTAL DA INMIGRACION NOS CONCELLOS DE GALICIA
ObxectivosIntegraciónFerramentas
-LexislaciónOrganismos-

O drama da emigración, os poetas da Mariña e a publicación dos seus libros

(02/03/2020)

O drama da emigración, os poetas da Mariña e a publicación dos seus libros

 

Inauguración de la escuela de San Ciprián, donde se recitó un poema de Leoncio López de las Casas

Inauguración da escola de San Ciprián, onde se recitou un poema de Leoncio López das Casas

 


01/03/2020

 

As verdades máis profundas dinas sempre os poetas, os artistas. Por iso en Galicia asóciase a emigración a poemas de Curros ou Rosalía ou ás inesquecibles baladas de Pucho Boedo. Para os galegos, Unha noite na eira do trigo, Iste vaise ou Airiños, airiños aires son a memoria e o imaxinario da diáspora e balas infalibles que a nostalxia dispara, de cando en cando, directo ao corazón.

 

Entre os escritores da Mariña foi ese un tema habitual. Leiras Pulpeiro, por exemplo, sufriu en carne propia a fonda ferida do éxodo. Os seus tres fillos maiores ?Alfredo, Juliano e César- marcharon a Arxentina onde familiares seus tiñan unha desafogada posición. E foi el mesmo quen explicou os motivos da súa marcha: “¡Adeus, meus fillos, adeus!/ ¡Adeus chouza dous meus vellos!/ ¡Ben sabés por que me vou!/ ¡Ben sabés por que vos deixo!.// Ben vexo a miña casiña/ por entre vos meus castiñeiros/ ¡ai, prol non a vexo cos ollos/ que é nomais co pensamento!.// ¡Non temos pan, meus filliños, / nin hai onde ganalo!/ ¡Témonos que ir polo mundo/ temos que ir a buscalo!. // ¡Miña casiña, meu horto, / meu caxigo e vos meus loureiros,/ párteme a ialma ou deixarvos/ prol non teño máis remedio!”.

 

A emigración para Leiras ?e para tantos- foi unha irremediable e dolorosa fatalidade producida por un país pobre, sen perspectivas, cuxos fillos estaban obrigados a marcharse a outras terras con máis recursos e posibilidades. Recursos que, ás veces, servían incluso para editar libros e salvagardar a memoria dos propios poetas.

 

Os emigrantes financiaron a edición póstuma de poemas de Leiras e el mesmo publicou parte da súa obra en revistas como Almanaque Galego ou O Eco de Galicia. Pola súa banda, Fillos de Mondoñedo en Arxentina custeou o seu mausoleo en 1921.

 

A burla de Noriega

 

Noutros casos, pedíase axuda para a compra ou publicación dun libro de escritores sen recursos. O viveirense Pla Zubiri fíxoo a través dun irmán seu, residente en Buenos Aires, e director do Banco de Galicia en Avellaneda. E nun artigo publicado no Ideal Galego da Habana en 1927, o cura-poeta cangués e autor do Himno a San Ciprián, Leoncio López das Casas, pide aos galegos de Cuba que paguen a edición da obra do poeta Francisco Lourido Sánchez, unha das poucas voces da Mariña no Rexurdimento. Algo que nunca fixeron, por certo, cuns poemas, en galego e castelán, coetáneos de Rosalía, que seguen á espera de ver a luz… Os mesmos mindonienses de Buenos Aires financiaron tamén a segunda edición de Do Ermo, de Noriega Varela, a pesar de que o poeta se burlaba da fachenda do indiano retornado: “I on habaneiro dicía, /baduando máis que un papagaio:/ dubídoo que entodavía/ haiga nin na Andalucía/ máis lindo pimpollo de ouro”….

 

Tema recorrente en obras de Mejeras, Iglesias Alvariño, Pernas ou Goás Gómez

 

A preocupación polas mulleres emigrantes, pola terra sen cultivar e polas lamentables condicións nas que regresaban algúns son temas frecuentes na poesía do mindoniense Daniel Pernas. En Pombiñas, di: “E ben cravadas de espiñas/ choran dá terra aleixadas/ ó verse tan aldraxadas/ por xente sen concéncea/ que astra lles rouba a inocéncea/ despois de estar ben axadas.” E en Salaios: <miña terra, terriña querida/ que soia quedas,/ que vos homes que ainda non coñécenche/ así che desprecean/ vindo logo de terras estrañas/ sen sangue nas veas>.

 

Tambien o poeta Aquilino Iglesias Alvariño -en Señardá, Corazón ao vento ou Cómaros verdes- recorda aos emigrantes: “Polo correio do vento/ mándo-che a miña canción,/ nun sobre de sentimento/ que asinei co corazón”.

 

O mestre ribadense, Amador Fernández Mejeras, escribe en Sentimentos do emigrante: “Teño que deixar ou monte/ de piñeiros todo alfombrado/ i as craras augas dá fonte/ que regan ou verde prado.// ¡Adeus meu pobo adorado,/ fascinadora Galicia/ anque de ti separado/ serás a miña delicia!// ¡Adeus oh Virxen querida!/ Adeus, teño que marchar/ i apartarme dá túa hermida/ igrexiña do lugar!// E se non teño ó contento/ de volver ó patria lareira/ asísteme non momento/ medorento de expirar”.

 

Pola súa banda, Xosé Ramón Goás Gómez, natural da parroquia viveirense de Celeiro e cura de Espasante, na súa anota as impresións do que emigra como consecuencia da súa frustración: “I agora chegou ou intre/ de decirche adeus e irme/ e buscar coa ialma rota/ outros ceios, outra xente/ outra paisaxe, e escondere/ sen rancor, prol con vergonza,/ iste fracaso que eu sinto/ agora que adeus che digo>.

 

O fracaso e a pena tamén están presentes en Emigrante, escrito por Wenceslao Vila Poupariña: “Voume lonxe a outra terra/ buscando poder vivir/ voucheme cheo de pena/ que moito me fai sufrir.// Volverme nun día alegre/ a esta terriña sacra,/ a esta terriña que ferve/ non sangue e na miña alma>. En publicacións periódicas da prensa emigrante aparecen numerosos poemas de poetas habituais ou ocasionais radicados na comarca da Mariña.

 

Do caciquismo e os enganos de García Castro á dor e a orfandade de Leoncio López das Casas

 

A emigración foi un tema habitual do poeta de Orrea (Riotorto), Manuel Mª García Castro, fundador do Agricultor. En Consello, de 1908, aconsella non marchar, non deixarse enganar: “Cobizan moitos a Habana/ México e Montevideo,/ non queren saial nin pana/ e renegan dá cabana/ onde ou seu pai naceu/. (....) /Non marchedes, labreguiños, / non marchedes pra outras terras,/ non creades ós veciños/ porque aló polos camiños/ leveme ou demo si hai cadelas./”.

En Nostalxias, de 1911, atribúe o mal ao caciquismo: “Emigran moito de España/ pra México i ou Brasil/ pra Habana e pra outros mil/ sitios de millor calaña./ Todos espacan a saña/ do caciquismo brutal/ que con descaro sen par/ nos estrume e despelexa, / e non hai español que vexa/ outro modo de habitar”. E en Pobre España advirte das consecuencias: <España queda sen xente/ nin brazos pra traballar/ pois todos cruzan ou mar/ en busca de millor sorte;/ xa non será potente/ nin rica a nosa nación,/ con tanta contribución, /con tan pouca mocedá./ ¡Pobre España! ¿Onde irá/ ou teu antigo tesón?”.

 

A emigración foi clave na vida do citado Leoncio López. Nacera en Cangas (Foz), publicou en revistas e xornais e foi o autor de coplas e poemas coas que se inauguraban escolas de Viveiro e a súa Comarca. No denominado Himno a San Ciprián escribiu sobre a dor e a frustración que deixa a diáspora en nais e fillas, as grandes vítimas: “Somos fillas dá praia/ ollando sempre ou mar/ por ver si as súas ondas/ tráennos que contar./ Lonxe, moi lonxe/ foise meu pai/ chora que chora/ quedou miña nai./ Somo-as orfas dá emigración/ quén abátenos non tén corazón”.

 

 

Novas e Actualidade


Titulares
Histórico


 ACTIVIDADES

Marzo 2024
LMMeXVSD
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
       



 AREA DE TÉCNICOS

 Usuario:
 Contrasinal:
 

 
¿Olvidou o seu contrasinal? | Alta

OBXECTIVOS | INTEGRACIÓN | FERRAMENTAS | LEXISLACIÓN | ORGANISMOS | NOVAS | CONTACTO

(c) 2009 FEGAMP, Federación Galega de Municipios e Provincias :: Texto legal
FEGAMPinmigracion@fegamp.es
Xunta de Galicia

Desarrolo: AVA Soluciones Tecnológicas