Oasis estival: 89 dos 92 concellos de Ourense aumentan poboación coa volta de emigrantes

(09/08/2019)

As vacacións en casa de varias xeracións con raíces ourensás revitalizan as aldeas -Oito municipios rexistran no verán polo menos un 20% de residentes máis -Se marchan 1.090 turistas máis dos que veñen

j. fraiz molgas 09.08.2019 | Faro de Vigo

 

Ziortza, Martín, Roberto, Iván e Ana: Euskadi, Madrid e Albacete en Baños de Molgas. // Brais Lorenzo

 

 

Martín Ferreiro Cabo -2 anos- mira á cámara con curiosidade e receo. Ten un apelido en Euskadi cunha dobre genealogía ourensá, como miles de emigrantes que buscaron prosperar lonxe. Os seus pais Roberto e Ziortza, de Éibar, manteñen unha conversación distendida con Iván e Ana, de Madrid e Albacete. Agosto ocúltase detrás dun día chuvioso, o río Arnoia baixa cun rumor leve, os grilos e os paxaros comparten unha canción. Na terraza do Hotel Ansuíña, en Baños de Molgas, o grupo goza dun mediodía sen preocupacións nin présas. "¿Descansar? ¡Eu volvo a casa máis canso! Aquí todo o día é vicio: cana, piscina, comida...", sorrí Roberto Ferreiro (39). A vida quixo que, hai 19 anos, empezase en Éibar (Guipúzcoa) a relación coa súa parella, Ziortza Cabo (36). Os dous teñen unha vinculación familiar e emocional con este municipio ourensán. "O seu pai foi o meu adestrador de fútbol e sabía das súas raíces", lembra el, cuxo proxenitor é de Molgas. "Desde que estamos xuntos vimos xuntos, no verán e en Semana Santa", completa ela (o seu pai é de Ponte Ambía). quedan aquí ata mediados de mes e o resto das vacacións ocuparanas facendo unha viaxe.

Ourense sae da crise demográfica no verán. As aldeas recuperan parte do trafego de outrora. As tendas dos pobos compiten cos supermercados. Os bares unen a veciños e visitantes. As festas, como mínimo una por cada parroquia, debuxan un continuo de bailes, verbenas e celebracións gastronómicas. É unha miraxe, pero a estampa é feliz. Hoxe en avión, berce de emigrantes, celébrase a festa mexicana; a maioría do pobo na diáspora está nese país. Retoran a Galicia para celebrar e reunirse cos seus veciños. Onte, a igrexa de San Salvador de Baños de Molgas encheuse de habituais e de veraneantes que gozaron xuntos dun concerto de pandereteiras, percusión e gaitas da escola de música tradicional.

Lugares onde se triplica

Oitenta e nove dos 92 concellos da provincia gañan habitantes na época estival. Só cae a poboación real en Barbadás, o municipio máis novo da provincia e un dos máis puxantes -márchase un 1,6% do censo de residentes habituais no verán-, en Toén (un retroceso dun 3,2%) e Beariz, cunha lixeira diminución do 0,5%.

Na capital, a poboación entre xullo e setembro crece un 0,3%, grazas ao retorno de 1.663 persoas con segunda vivenda e a pesar de que se marchan a outros lugares a facer turismo 1.325 persoas máis das que chegan. Oito concellos, varios con moitas das súas localidades baleiras ao longo do ano, claros expoñentes do inverno demográfico, rexistran polo menos un 20% máis de residentes entre xullo e setembro, especialmente en agosto.

En Baños de Molgas, cuns 1.600 residentes a maioría do ano, a afluencia de persoas con segunda residencia suma 333 no terceiro trimestre, mentres que o turismo achega 54, segundo os datos máis actualizados do Instituto Galego de Estatística. O censo no verán sobe un 23,5%. O incremento é do 21,8% en Muiños e en Nogueira de Ramuín, así como dun 27,9% en Quintela de Leirado, do 28,9% no Bolo ou do 29,9% na Veiga. Dous dos concellos con menos poboación lideran o incremento de habitantes no verán: San Xoán de Río -con 600 habitantes ao longo do ano nesta época ten un 36,7% máis- e A Teixeira, que pasa dos menos de 400 veciños a un 31,9% máis.

"Os nosos pais tiveron que largarse fose para traballar pero viñamos todos os veráns desde pequenos. Ao final fixemos unha cuadrilla bastante grande e xuntámonos case todos os anos. O bonito é volver ao pobo, volver ver á xente e non perder estas raíces", destaca Roberto.

Os dous fillos de 2 e 3 anos de Iván Cid levan todo o verán en Molgas, nunha contorna moi diferente ao de Madrid, onde naceu o pai uns anos despois de que os seus proxenitores chegasen da emigración galega. "Para nenos afeitos a vivir nunha cidade o cambio é brutal. Non ten nada que ver a liberdade que teñen aquí co que vives nun piso nunha cidade. Aquí están desde a mañá na rúa, na natureza, vendo animais. Teñen todo o día os ollos como pratos, a verdade", di Iván. "A miña muller e os meus pais son de aquí, ademais de tíos, primos e avós. Toda a nosa contorna está por aquí preto. Vimos moi a miúdo, igual 15 ou 20 veces ao ano".

Varias xeracións conviven no verán, dando vida ao rural. Roberto aínda ten á súa avoa Maruja, de 97 anos. "Ao final que estea a avoa viva tira un pouco máis aínda. E por iso aquí estamos todos os veráns". As prazas e corredoiras, baleiras noutras épocas do calendario, énchense de retornados e turistas en vacacións. Nenos e mozos cambian a imaxe habitual destes lugares, onde a bajísima natalidade converteu case nun acontecemento a presenza dos menores. "Afortunadamente, na nosa xeración hai bastantes fillos que aseguran a continuidade, non se se do pobo porque á fin e ao cabo non van vivir aquí, pero si van vir con bastante frecuencia. Aos pais gústanos isto, os amigos mantemos o vínculo cos anos e iso axuda a animarse a vir", completa o madrileño Iván.

Na comarca de Allariz predominou a emigración a Euskadi. O éxodo local do século pasado, cun gran fluxo nos anos sesenta, trazou esa ruta como preferente. Medio século despois, o vínculo pervive, de xeración en xeración. "Hai moita xente de Éibar, Ermua ou outros lugares que volve a Allariz no verán", confirma Roberto.

Ana Ruiz, de 42 anos, coñeceu ao seu marido ourensán en Alacante, onde ambos traballaban hai anos. Agora viven en Albacete. Ela compartía charla e cana con Ziortza, Roberto, Iván e Martín. O seu esposo é de Presqueira, en Baños de Molgas. "Vimos en Semana Santa e no verán os dous, pero el ademais volve máis veces, por exemplo en Nadal. O meu marido é moi galego. Quedan aquí os seus pais, irmá, cuñado, sobriño, tíos... Saíu fóra a traballar pero todos os familiares tenos aquí", detalla Ana. A parella leva 12 anos regresando ás raíces. A orixe sempre queda pese ao tempo e a distancia.