Cando Ihcene Bouchaila tiña uns catro anos aproveitou o seu paso polo edificio do Concello de Lalín para preguntar que era aquilo de LKM0 que vía impreso en decenas de anuncios repartidos polo pobo. Aquel día soubo que aquela vila á que o seu pai chegara desde Alxeria, previo paso por Valencia, era o centro dunha comunidade na que a súa familia acabou botando raíces. Esa pequena chegada a Galicia con dous anos e medio cumpriu xa os doce, ten un irmán e dúas irmás nacidos en Lalín, fala catro idiomas, gustaríalle estudar linguas ou, talvez algún día, pilotar un avión «porque un día no voo de Madrid a Alxer, onde imos todos os veráns, deixáronme ir en cabina. Gustoume, aínda que é complicado. Hai moitos botóns», conta mentres abraza ao seu pai Abdelhalim Bouchaila.
El foi o primeiro da familia en pór unha pica neste concello do centro de Galicia, un lugar que como apuntan desde o grupo de investigación de Migracións da Universidade da Coruña (UDC), representa a Galicia multicultural que se ha ir tecendo grazas aos fluxos migratorios dos últimos vinte anos. Porque, como mostran os datos do Instituto Galego de Estatística correspondentes ao 2018, un 11,3 % dos seus 20.103 habitantes naceron no estranxeiro (a proporción en Galicia é dun 8,2 %, preto de catro puntos máis que no 2002, primeiro ano do que hai datos). Hai xente chegada de distintos países da UE, pero tamén rusos, ucraínos, nixerianos, senegaleses, arxentinos, brasileiros, dominicanos, cubanos, venezolanos, colombianos, uruguaios, paraguaios, chineses, marroquís, alxerinos...
Porque en Lalín se xuntan desde os primeiros retornados e os seus descendentes, que empezaron a regresar de América a finais da década dos noventa, aos que se agarraron ás súas raíces para escapar do corralito ditado no 2001 polo presidente arxentino Fernando da Rúa, de orixe galega, por certo. Pero tamén os que viñeron traballar nas granxas ou nas empresas da, ata o estalido da crise, puxante industria da comarca. Destes últimos, algúns se foron. Outros quedaron. E a eles súmanse agora, como explica a profesora de Sociología da UDC, Belén Fernández, as novas ondas de venezolanos que cruzaron o charco no último ano para buscar refuxio en Galicia ou doutros países de Centroamérica como Honduras ou Nicaragua.
Vin para traballar nas granxas de pitos. hai moitos alxerinos que traballan descargando
Abdelhalim Bouchaila chegou no 2009. «Para traballar nas granxas de pitos. Hai moitos alxerinos que traballan descargando», recorda agora. Abdelhalim chegou nun momento no que a crise económica desatada no 2008 comezaba a dar as súas rabexadas en Galicia. Foi unha época na que o aumento do consumo da carne de pito fixo florecer decenas de granxas na comarca do Deza, onde agora hai máis dun centenar. Os seus primeiros compatriotas chegaron no 2003, un ano no que Lalín pasou de non ter censado a ningún alxerino un ano antes a contar con 59 de súpeto. Agora son 131 no pobo, os mesmos practicamente que cando se empadroou Abdelhalim. De feito, a poboación estranxeira en Galicia pasou de representar un 4,5 % no 2002 (un total de 123.340) a un 8,2 % (221.963) o ano pasado.
Tanto Abdelhalim como a súa familia se adoitaron ben. Teñen mesquita na que algúns membros van turnándose para dirixir a oración porque non poden pagar a un imán. «Galicia gústame. É un lugar tranquilo, un bo lugar para que crezan os nosos fillos. Agora é no que penso, onde poden ter mellores oportunidades para estudar e labrarse un futuro», di un xoves de febreiro, cando todo o pobo está a se preparar para o Entroido.
Porque ademais están no reino do cocido, onde o porco é o rei da cociña e onde estatuas de cores na súa honra multiplícanse polas rúas. «Nós non o comemos. Falamos hai tempo cun carniceiro de aquí, que non dubidou en ter carne halal», explica un home que, como é costume no seu país, mata un cordeiro cada vez que crece a familia. ¿E que fan en Entroido? «Iso polos nenos porque o pasan ben, pero nós non o celebramos», apunta.
Abdelhalim chegou a Galicia para traballar en granxas, do mesmo xeito que moitos marroquís chegaron a Xinzo, Negreira, Arteixo, Foz... para traballar no campo ou na venda ambulante a principios dos noventa. Ou o mesmo que fixeron moitos romaneses que chegaron para traballar no sector da madeira nos primeiros anos do 2000, aos que máis tarde se foron sumando tamén traballadores peruanos. Por non falar dos pilotos polacos que nos noventa tomaron os mandos dos helicópteros de loita contra incendios, os que viñeron dese país do Leste europeo para esquilar ovellas ou, como non, os caboverdianos que desembarcaron en Burela para traballar nos barcos de altura cando os galegos deixaron o mar nos anos setenta para traballar en Alúmina- Aluminio (agora Alcoa). Máis tarde, eses mesmos caboverdianos foron substituídos nalgunhas tarefas por peruanos ou indonesios.
Porque botando a vista atrás ao longo dos últimos vinte anos son moitas as historias de inmigración que han ir tecendo a propia historia de Galicia. E mirando cara ao futuro continuarán facéndoo. Porque Ihcene e os seus irmáns son só un exemplo desa nova xeración de galegos cuxos pais apostaron por Galicia para traballar e, como dixo o seu pai, «darlles máis oportunidades».
