Ourense. Inmigrantes e retornados, eixo crave contra o despoboamento

(26/11/2018)

Inmigrantes e retornados, eixo crave contra o despoboamento

Ourense deixa de ser exportador de persoas: o saldo migratorio marca as súas mellores cifras dos oú ltimos añvos e os nados no estranxeiro non deixan de aumentar a pesar de que a provincia segue perdendo población

A Rexión

Brais Igrexas 25/11/2018

 

A emigración e a inmigración son dous factores que soan cada vez con máis forza que nunca en Ourense. Nas últimas dúas semanas víronse e recoñecido as dúas caras da provincia nos últimos 40 anos. Por unha banda, coa repatriación dos restos do ilustre galeguista ourensán Rodolfo Prada Chamochín, unha das miles de persoas condenadas ao exilio de Sudamérica na primeira metade do século XX; polo outro, coa noticia de que o número de venezolanos –galegos retornados e inmigrantes– na cidade xa roldaba os 5.000.

As dinámicas da poboación ourensá están en fase de cambio. A provincia perdeu en 40 anos máis de 123.000 habitantes, pero ten visos de mellora. " Agora recibimos a máis xente dá que marcha", sinala Manoel Carrete, asesor de emigración da Deputación, e un dos que coñece máis en profundidade a historia deste fenómeno.

Aumento exponencial

Nos últimos 20 anos, os nados no estranxeiro multiplicáronse un 60%, desde os 19.683 aos 33.094 no lapso 1990-2017. O saldo migratorio en todo 2017 foi de +1.314 co estranxeiro, a cifra máis alta desde 2009, superando os anos máis duros da crise, como 2013 e 2014, cando mesmo se marchaban fora máis dos que chegaban. De feito, Ourense ten xa un mellor saldo migratorio que Pontevedra, e recibiu o pasado ano ata 1.000 inmigrantes máis que a veciña provincia de Lugo, a pesar de contar con 25.000 habitantes menos.

As administracións parecen convencidas de loitar polo retorno dos que marcharon ou dos seus descendentes. As últimas proxeccións poboacionais falan dun freo á caída e de que os estranxeiros serán xa o 20% do conxunto de residentes en Ourense.

A provincia segue perdendo poboación, pero máis influenciada por unha taxa de natalidade paupérrima que por unha emigración que, aínda que non se reverteu, xa se empezou a compensar coa recepción de inmigrantes, especialmente procedentes de Venezuela.

Os datos de retorno demostran ás claras a reversión da emigración. Entre os países de procedencia dos retornados, que encabeza Venezuela con moita diferenza, destaca que na provincia hai máis regresados desde países de Europa (Suíza, Francia, Reino Unido), un 27%, mentres que na cidade a porcentaxe redúcese ao 10%; onde se concentran venezolanos, cubanos ou brasileiros (90).

As noticias son positivas e todo apunta a unha recuperación se se inviste na tendencia dos movementos migratorios. En todo 2017, volveron 1.200 ourensáns, dos cales 532 fixérono desde Venezuela, 158 desde Suíza, 98 desde México, 59 de Francia e 19 de Reino Unido. Só na cidade, regresaron 340; 179 desde Venezuela, 26 de Suíza e 24 de Cuba.

Medidas

As diferentes administracións fixaron o punto de mira contra o despoboamento ligado á atracción de residentes no estranxeiro. A Xunta, a través da Secretaría Xeral de Emigración, quere atraer aos ourensáns do exterior e os seus descendentes –hai 113.681– darlles cobertura integral das súas necesidades básicas, facilitar a súa integración educativa e laboral, e analizar e executar todas as medidas ao alcance do Goberno galego para combater o complexo reto demográfico.

Por unha banda, concederanse axudas de ata 3.900 euros ás familias que retornen do estranxeiro para que poidan facer fronte aos inconvenientes económicos deste desprazamento. Ademais, se veñen con fillos menores de idade poderán recibir 1.000 euros por neno ata o segundo fillo, e 1.500 a partir do terceiro, cun 25% máis se se instalan no rural.

Precisamente aí reside a clave do freo á sangría demográfica, en repoboar as aldeas, como ocorreu no núcleo da Obra, en Celanova, onde unha familia chilena e outra venezolana deron vida recentemente a un pobo sumido no abandono. Neste punto, para darlle valor ao rural, a estratexia pasa por ofrecer ata 10.000 euros aos emigrantes retornados que queiran emprender no rural.

Apoio

Para os máis novos, é dicir, fillos e netos daqueles ourensáns que se marcharon, ofrécense bolsas para completar ciclo de Formación Profesional Superior, estudios universitarios e másteres.

Pola súa banda, desde a Deputación de Ourense, están en pleno proceso de, por unha banda, dignificar a toda a emigración que quedou no esquecemento, como se aprecia no caso de Chamochín e, por outro, tamén queren lanzar a súa estratexia para atraer residentes desde o estranxeiro.

Neste caso, pretenden crear unha Oficina do Emigrante Retornado e do Inmigrante, para prestar información, axuda e titoría para incorporarse a Ourense, "residencia, oportunidades laborais e educativas, axudando a fixar poboación e facilitándolles a chegada á nosa provincia". Ademais, tamén está en marcha a creación do Museo dá Emigración para dignificar a este colectivo, e a proposta realizada para crear un centro de interpretación sobre retornados en Os Peares, na casa que foi da familia de Chamochín.