Galicia vai camiño de contar con medio millón de electores no estranxeiro mentres non deixa de minguar desde fai sete anos o seu continxente de potenciais votantes no interior. O peche do censo exterior para as eleccións xerais de decembro, que acaba de levar a cabo de xeito oficial a oficina do censo electoral, depara unha nova marca histórica na bolsa de galegos con dereito a voto que residen fóra de España.
Mentres para as pasadas eleccións xerais do 2011 foron 378.655 os galegos radicados no estranxeiro con dereito a voto, o CERA (Censo Electoral de Residentes Ausentes) que rexe xa para os comicios de fin de ano eleva esa cifra en 58.468 integrantes e sitúaa, xa que logo, en 437.123. Nunca antes o censo electoral exterior tivo tanto peso numérico na historia de Galicia, pero ao mesmo tempo nunca antes foi tan irrelevante a súa participación, froito da reforma electoral que dificulta desde o 2010 o concurso ante as urnas da emigración. De pasar a votar un de cada tres emigrantes galegos no 2007 chegouse nos pasados comicios europeos a rexistrar a papeleta de só un 1,3 % dos integrantes da diáspora.
Desde que se implantou fai cinco anos a obrigación de ter que solicitar poder participar nos comicios (voto rogado) e o tráfico postal para emitir o voto require de catro envíos, o censo electoral galego no exterior subiu un 19 % por mor da nova onda de emigración como polo proceso de concesión da nacionalidade española a fillos de emigrados e a netos de exiliados.
Evolución
No 2002 eran 279.901 os galegos con dereito a votar desde outros países, trece anos despois devandito continxente incrementouse en Galicia un 56 %, porcentaxe que no conxunto de España chega ao 77 %, basicamente polo efecto da Lei da Memoria Histórica, que ademais converteu a Madrid en provincia con maior número de emigrantes ao asignarse á capital unha parte importante dos novos nacionalizados. Con todo, o 1,8 millóns de emigrantes con dereito a voto cos que conta España representa un 5,1 % do seu censo total, mentres que en Galicia xa chega ao 16,20 %, seis puntos máis do que ocorría fai catorce anos en plena avalancha de denuncias de fraude na xestión do voto da emigración.
Mapa local
Unicamente en sete localidades galegas o peso electoral da emigración é menor ao da media do Estado: Culleredo, Narón, As Pontes, Cangas, Soutomaior, A Illa de Arousa e Burela, sendo o municipio da Mariña lucense onde menos pegada ten a diáspora, con só un 1,3 % do seu censo electoral.
No extremo contrario, 14 localidades teñen xa máis electores no estranxeiro que en casa: Avión (59,5 %); Bande (58,4); Gomesende (58,3); Quintela de Leirado (56,5) e A Arnoia (55,5), son os casos máis destacados, pero que comparten balance censal con outros puntos como Navia de Suarna, Beariz, Boborás, O Bolo, Cortegada, A Mezquita, Ramirás, Verea e Crecente.
Notable é tamén que sexan en total 139 dos 314 concellos de Galicia onde polo menos un de cada catro electores vive noutro país.
O censo electoral do exterior incrementouse en catro anos 58.468 persoas
Un 20 % non logran inscribirse e a metade das papeletas non chegan a tempo
A Marea Granate, colectivo apartidista de emigrantes españois repartidos por todo o mundo que reclama os seus dereitos en pé de igualdade aos residentes no Estado, cifra nun 51 % o número de electores aos que non lles chegou a tempo as papeletas das candidaturas que lles tiña que enviar a Administración tras ter rogado participar nos últimos comicios europeos. A outro 37,2 % ocorreulle o mesmo nas autonómicas de maio (a diáspora non ten dereito para votar nas municipais).
Outro 20,6 % manifestou non ter podido inscribirse a tempo no censo exterior ao darse por pechado dous meses antes da convocatoria dos comicios. Impedimentos para desprazarse aos consulados para inscribirse no rexistro consular ou votar é o terceiro motivo máis alegado polos emigrantes que elección tras elección desde o 2010 aseguran que cada vez lles resulta máis difícil poder votar.
Enfado xeneralizado
«A xente está moi enfadada con todos os impedimentos que nos atopamos e que ao final nos impiden votar», sinala desde París Pablo García, portavoz da Marea Granate. Os cálculos desta rede transnacional é que desde o inicio da crise saíron de España 700.000 persoas «obrigadas a emigrar», pero pola experiencia do propio colectivo son moitos os que non se inscribiron nin no rexistro consular nin no censo de residentes ausentes. «Non nos serve para votar e non nos achega nada máis, co que son moitos os que eluden ese paso para así non perder os seus dereitos sanitarios en España», advirte García apuntando a outra das loitas da Marea Granate.
As previsións da organización, que representa fundamentalmente ás novas xeracións de emigrantes, é que nas próximas eleccións xerais non vote máis aló do 5 % dos preto xa de dous millóns de inscritos. «PP e PSOE fixeron os seus cálculos e danse conta de que quen se viron obrigados a abandonar España para buscar traballo e sobrevivir no estranxeiro non lles van a votar, e por iso non lles interesa nin ampliar os prazos de inscrición no censo nin acabar co voto rogado», di sobre a petición que a diáspora leva reclamando maioritariamente desde que se implantou a reforma do 2010, a pesar de que os dous grandes partidos aseguran preocuparse pola caída do voto exterior.
A Xunta Electoral non amplía os prazos
A convocatoria das eleccións autonómicas catalás do próximo 27 de setembro foi aproveitada unha vez máis pola Xunta Electoral Central (JEC) para advertir a electores e formacións políticas que non cabe ningún tipo de ampliación dos prazos marcados pola lei para facilitar que os residentes no estranxeiro teñan máis marxe para solicitar participar nos comicios, recibir as papeletas e remitilas de novo por correo ou a través das oficinas consulares.
Iso si, a JEC constata que no caso das catalás «recibiuse un maior número de solicitudes que as correspondentes ás eleccións celebradas no 2012 no mesmo período», o que leva a anticipar unha ampla participación en xeral.
No caso das eleccións xerais, o peche do censo exterior produciuse porque a Lei electoral establece que quen teña intención de solicitar a súa participación nos comicios deberá estar inscrito no CERA «antes do día primeiro do segundo mes anterior ao mes da publicación da convocatoria das eleccións no BOE». Coa previsión de eleccións recoñecida por Mariano Rajoy para o 13 ou 20 de decembro, a normativa obriga a convocalas en outubro, o que levou a pechar o censo electoral xa en agosto sen que poidan producirse novas altas.
O proceso para votar para os inscritos prodúcese co rogo para votar ata 25 días antes das eleccións. Durante os 34 posteriores á convocatoria enviaráselles as papeletas para que cada elector despois as envíe por correo certificado antes do quinto día das eleccións ou as deposite nos consulados entre o segundo e o cuarto día antes dos comicios.
