Melilla converteuse o pasado ano na principal porta de entrada a España da inmigración clandestina, xa que máis do 46 % dos inmigrantes que accederon a territorio español no 2014 fixérono utilizando a cidade autónoma como punto de ingreso. Segundo a resposta do Goberno a unha pregunta parlamentaria presentada polo deputado de Amaiur Jon Iñarritu, ao longo do último ano entraron de xeito irregular en España 12.549 inmigrantes, dos que 5.819 fixérono a través de Melilla e 1.666 por Ceuta.
Entre as dúas cidades autónomas, únicas fronteiras terrestres da Unión Europea con África, suman case o 60 % do total das entradas rexistradas en todo o territorio nacional. Aínda que a atención mediática se situou nos valos fronteirizos de Ceuta e Melilla, o sistema de entrada máis recorrente, sobre todo no caso da segunda, foi a utilización de documentación falsa.
En concreto, por esta vía accederon a Ceuta e Melilla 3.343 persoas, na súa maioría de orixe siria, mentres que a través da valo fixérono 2.122 persoas, das que 2.069 foron por Melilla e 53 %. A diferenza de Melilla, en Ceuta, a vía máis utilizada non é nin o documento falso nin o valo, senón a chegada en embarcacións, que supuxeron case a metade das entradas nesa cidade autónoma.
A nacionalidade máis numerosa de inmigrantes que accederon a España no 2014 foi a siria, con 3.305 persoas rexistradas, das que 3.094 fixérono por Melilla e 196 por Ceuta, o que supón case o 100 por 100 do total. Estes datos confirman que no caso de Melilla a inmigración siria xa supera á de subsaharianos.
Tras os sirios, os cameruneses foron a segunda nacionalidade que protagonizou máis entradas irregulares a territorio español (1.556), por diante de alxerinos (1.395) e marroquís (1.183), segundo os datos facilitados polo Goberno.
As «devolucións en quente» de inmigrantes interceptados nos valos é ilegal
Un informe xurídico analiza a disposición adicional décima da Lei de Estranxeiría introducida coa reforma da Lei de Seguridade Cidadá o mes pasado
O rexeitamento en fronteira de inmigrantes interceptados na zona de «intervallado» ou en calquera dos valos como as existentes en Ceuta e Melilla é «radicalmente ilegal», segundo un informe de catorce catedráticos e expertos de diversas disciplinas xurídicas de distintas universidades.
Trátase do estudo Rexeitamentos en fronteira: ¿fronteira sen dereitos?, promovido polo proxecto I+D+i Iusmigrante, no que participan varias universidades e cuxa xestión corresponde á Complutense de Madrid, que analiza a disposición adicional décima da Lei de Estranxeiría introducida mediante a reforma da Lei de Seguridade Cidadá o mes pasado.
O informe analiza a nova figura do «rexeitamento en fronteira» e pon de manifesto que as «entregas sumarias, tamén coñecidas como devolucións ou expulsións en quente ás autoridades marroquís de cidadáns estranxeiros interceptados no perímetro fronteirizo de Ceuta e Melilla non atopan cobertura legal nesta nova regulación».
O estudo incide no «polémico xeito» na que foi tramitada esta reforma, as «dificultades técnicas» que expón a determinación do ámbito de aplicación da figura do «rexeitamento en fronteira» e os dereitos e garantías que «irrenunciablemente» deben respectarse no procedemento á luz das normativas constitucional e comunitaria e os dereitos humanos.
Advirte de que «a nova disposición adicional décima da Lei de Estranxeiría non dá cobertura xurídica ás devolucións sumarias de cidadáns interceptados cruzando os valos perimetrales de Ceuta e Melilla, práctica que segue sendo radicalmente ilegal e que pode dar lugar a responsabilidades penais e disciplinarias».
Engade que a redacción do novo procedemento do rexeitamento en fronteira impide a súa aplicación cando a persoa estranxeira estea na zona de intervallado ou sexa interceptada empolicada a calquera dos valos e os xuristas indican «a realidade incontrovertida de que os valos están completamente situadas en territorio nacional».
Outra conclusión é que «a situación xeográfica e a singularidade de Ceuta e Melilla nunca poderán servir para xustificar que son territorios nos que se poida facer excepción do Estado de dereito». O informe sinala que os principios esenciais que deben respectarse no rexeitamento en fronteira son que se desenvolva como un procedemento no que se garantan os dereitos de audiencia do interesado, de asistencia letrada e de intérprete, que sexa gratuíto en caso de carecer de medios económicos e que sexa real a posibilidade de control xudicial efectivo.
«Estes principios implican polo menos a identificación dos interesados, o ditado dunha resolución administrativa individualizada debidamente motivada e a notificación do réxime de recursos contra esa resolución», advirte o estudo. Agrega que se debe dispensar a debida atención a situacións de especial vulnerabilidade, como é o caso dos menores de idade non acompañados e os solicitantes de asilo ou protección internacional subsidiaria.
Ademais de prohibir expulsións colectivas, estima que, «con carácter previo a calquera entrega, deben respectarse as dúbidas que poidan subsistir» en relación ao trato que poidan recibir os inmigrantes rexeitados por parte das autoridades marroquís. A investigadora principal do informe é a catedrática de Dereito Penal da Universidade Complutense de Madrid Margarita Martínez Escamilla.
Son tamén autores José Miguel Sánchez Tomás, profesor de Dereito Penal da Universidade Rey Juan Carlos de Madrid; José Luis Segovia Bernabé, profesor de Ética Social da Universidade Pontificia de Salamanca, e José Luis Díez Ripollés, catedrático de Dereito Penal da Universidade de Málaga.
Ademais, Enrique Gimbernat Ordeig, catedrático de Dereito Penal da Universidade Complutense de Madrid; Julio González García, catedrático de Dereito Administrativo da mesma universidade; Esteban Pérez Alonso, catedrático da Universidade de Granada, e Mercedes Pérez Manzano, catedrática de Dereito Penal da Universidade Autónoma de Madrid.
Tamén Pablo Pérez Tremps, catedrático de Dereito Constitucional da Universidade Carlos III de Madrid; Elisa Pérez Vera , profesora emérita da UNED experta en Dereito Internacional Privado, e Miguel Revenga Sánchez, catedrático de Dereito Constitucional da Universidade de Cádiz.
Para rematar, Fernando Rey Martínez, catedrático de Dereito Constitucional da Universidade de Valladolid ; Julián Carlos Ríos Martín, profesor de Dereito Penal da Universidade Pontificia de Comillas en Madrid, e Ignacio Villaverde Menéndez, catedrático de Dereito Constitucional da Universidade de Oviedo.
Tres activistas, pertencentes ao grupo Pallasos en Rebeldía, protagonizaron este luns un acto de protesta ante o valo de Melilla, cun espido co que pretenderon chamar a atención para denunciar a «aberración» que supón esta e outras fronteiras do mundo. Tras realizar unha serie de acrobacias xunto ao enreixado perimetral que separa a cidade autónoma de Marrocos, os activistas desprendéronse da roupa que levaban e protagonizaron un espido integral nun punto situado moi próximo ao Centro de Estancia Temporal de Inmigrantes (CETI).
Segundo explicou un portavoz desta organización, Iván Prado, o que trataban con esta acción era construír unha imaxe simbólica que tombe o poder, o medo e o terror que levantan este tipo de valos. Prado explicou que Pallasos en Rebeldía ten como obxectivo levar o riso e a alegría a «lugares onde a humanidade se xoga o seu futuro» como Palestina, Chiapas en México ou as favelas brasileiras, entre outros lugares.
A súa visita a Melilla, da man de varias organizacións locais, debeuse a que existe unha «gran contestación social contra este valo, contra esta aberración». Tras o espido, prevén actuar fronte ao CETI, para que os inmigrantes teñan a oportunidade de ver un espectáculo profesional de circo, que lles axude a «sentirse parte» do resto da cidadanía.
Non é a primeira vez que grupos e activistas realizan protestas ante o valo de Melilla, xa que en xaneiro do 2014 a actriz Jill Love, caracterizada con sangue e feridas, pediu a pé deste enreixado a retirada das concertinas.
