O regreso dos galegos emigrados pon fin ao sono de Fuerteventura

(09/02/2015)

O regreso dos galegos emigrados pon fin ao sono de Fuerteventura

Hai un decenio, en pleno auxe da construción vivían na illa canaria polo menos 12.000 persoas procedentes de Galicia. Do pleno emprego pasouse a un 32% de paro

s. g. rial carballo / a voz, 8 de febreiro de 2015.

SANTI GARRIDO


Hai un decenio, en Fuerteventura traballaban uns 12.000 galegos. Na construción e o turismo. É a cifra oficial, de fontes do Cabildo insular, que algúns emigrantes que participaron activamente en colectivos varios elevan ata os 15.000. Hoxe quedan uns 4.000. A metade, na capital, Porto do Rosario, e o resto sobre todo en La Oliva, ao norte, e en Pájara, ao sur.

O éxodo comezou sobre o 2009, un goteo imparable a consecuencia do parón absoluto na construción, que tocou fondo hai dous anos e agora parece que comeza a moverse un pouco, sobre todo nas reformas. De centenares de grúas por todos os currunchos, casas e hoteis en continuas obras, á nada. A crise caeu como un bloque de formigón para poñer fin a uns anos dourados para miles de emigrantes que atoparon nesta illa canaria a súa particular versión da febre do ouro. Ouro caro, porque o diñeiro non se regalaba, senón que había que botarlle moitas horas baixo un sol inclemente, pero a cambio os petos dos obreiros enchíanse de pesetas, primeiro (pouco antes do 2000 comezou o despegue), e de euros, despois. De 3.000 ao mes e cara a arriba. En moitos casos, máis de 6.000. Todo por horas, metros ou semanas. Sen vacacións nin outras prestacións: cobrábase o que se traballaba.

Fuerteventura pasou do pleno emprego ao 32% actual de paro. Na illa hai 11.000 persoas desempregadas, «familias con moitas necesidades», apunta Mario Cabrera, o presidente do Cabildo. Unha economía mergullada permite que iso non leve ao drama. E por outro lado, moitos habitantes adaptáronse a un ritmo de vida máis tranquilo e real, con soldos e horarios normais, que superan os mil euros, dos que tira o turismo, a principal riqueza da illa, á que o ano pasado chegaron 2,5 millóns de visitantes para ocupar as súas 85.000 camas.

Os galegos que comezaron a irse cando o emprego baixou elixiron unha morea de destinos alternativos. Cada caso foi un mundo, e cada interlocutor fala dos do seu círculo: regreso a Galicia, a maioría (outro traballo, o paro, un bar...); Suíza, un camiño de ida e volta; Xibraltar, nos primeiros anos; Guinea, Cabo Verde, a Riviera Maya; plataformas petrolíferas como as que se estudaron para o arquipélago, aínda que finalmente non se farán. Dependía de amigos, coñecidos, da propia empresa...

Fuerteventura marcou moitos pobos. De Camariñas emigraron tantos (só da capital municipal, uns cen) que xa os coñecían como canariñas. Algúns están agora en Delémont, Suíza, e alóxanse en pisos dunha rúa que xa vai collendo ese nome. En Porto do Rosario son numerosos os que traballan na hostalaría, e ata un bar leva o nome do pobo. É un exemplo máis, un de tantos. A relación Galicia-Fuerteventura foi a máis intensa que seguramente producise o século pasado entre a nosa comunidade e outra zona de España. E máis cun territorio equivalente en superficie á Costa dá Morte, con 106.000 habitantes. Había voos directos frecuentes (agora, vía Madrid ou en tempada). Irmandamentos. Naceron dous centros ou sociedades galegas. Impartían clases de gaita. Algúns emigrantes metíanse na política local. No sur crearon a peña deportivista Luz Casal. Os menús galegos estaban (aínda están) á orde do día. As matrículas de Pontevedra ou A Coruña campaban polas rúas de Puerto, Morro Jable ou Corralejo. Naceron sociedades de capital mixto. Os majoreros envorcáronse en axudar a municipios galegos cando se afundiu o Prestige. Varios puntos vendían La Voz de Galicia. Había programas de radio específicos, unha festa do obreiro. «Xa vos chaman os maxoreiros», sinala Marcial Morales, alcalde de Porto do Rosario dende hai 12 anos e antes conselleiro de Turismo de Canarias. A integración foi plena. «Ías ao supermercado e escoitabas falar galego. Nos bares, tamén. Subías ao bus, e o mesmo. Aquilo era así todos os días», recorda Xurxo Rodríguez, que presidiu a entidade Alexandre Bóveda. Moi activo no seu momento a favor do colectivo e a cultura galega, hoxe retornou. A integración produciuse sobre todo cos que quedaron. Os galegos son moitos menos, pero seguen sendo o principal colectivo non canario da capital. E están a gusto: a vida xa está alí. Naceron os fillos, compraron casas e outros bens e adaptáronse a unha terra moi hospitalaria e cun clima que axuda a curar os males da nostalxia.

Non obstante, o pasado recente está aí. En Fuerteventura impresionan os miles de vivendas dedicadas ao turismo, pero tamén as que quedaron a medias. En toda a illa, que mide uns cen quilómetros de norte a sur, hai 10.000 fogares baleiros, acabados ou inacabados. É a cifra oficial, probablemente inferior á real, apuntan os veteranos da construción. Algúns inmobles son inmensos esqueletos levantados a golpe de paleta de miles de galegos que durante menos dun decenio buscaban o ouro entre o cemento.