Memoria da emigración

(20/06/2014)

Memoria da emigración

O xornalista Martín Fernández Vizoso recupera a historia dos centros galegos en Bos Aires

susana regueira | pontevedra 20.06.2014 | Faro de Vigo

Alumnos e o profesor dunha escola sufragada pola Sociedade Fillos de Golada. /Os centros da emigración...

 

 

O que foi presidente da Diputación Indalecio Armesto, o primeiro exiliado político galego, a actriz Josefa Goldar, o filántropo Casimiro Gómez, o fundador do Partido Galeguista José Núñez Búa ou o pintor Jorge Castelo son algúns dos pontevedreses que emigraron á capital arxentina e que protagonizan "Os centros da emigración pontevedresa en Bos Aires". O xornalista Martín Fernández Vizoso recupera nesta obra a memoria dos expatriados.

"Un cre que vai facer unha viaxe, pero enseguida é a viaxe o que o fai a el". A reflexión do escritor Nicolás Bouvier seguramente compartiríana os miles de galegos que un día subíronse a un tren ou a un barco camiño da emigración.

Eles son os protagonistas da obra "Os centros da emigración pontevedresa en Bos Aires", que, sobre todo, busca impedir que o esquecemento lévese "a memoria do mellor da nosa tribo; os emigrantes", sinala Martín Fernández Vizoso.

Este recorda que o asentamiento de galegos en Arxentina comezou a ser significativo na metade do século XVIII, "pero a chamada emigración galega tivo o seu inicio en torno a 1830. Entre ese ano e 1930 están documentadas 852.427 saídas, o que equivale a algo máis da metade do fluxo galego a América, cifrado en 1,5 millóns de persoas".

A obra do xornalista analiza as causas da emigración, as etapas e o seu volume e, especialmente, como se foron fundando centros galegos por comarcas (Deza, Ou Salnés, Vigo, Val Miñor etc), as súas actividades e que queda deles.

No caso de Pontevedra, o autor destaca que "desde os inicios mesmos da emigración do XIX a presenza desta comarca foi moi relevante", como proban o feito de que se bautizase como Pontevedra unha cidade situada no oeste de Bos Aires, no partido de Merlo.

Na capital arxentina "tivo gran predicamento a finais do XIX a tese do Colón galego de De Régaa, foi difundida e potenciada alí por Prudencio Otero Sánchez, un deputado provincial, primo de Val Inclán".

A facilidade de acceso aos portos fai que os municipios pontevedreses sexan das zonas de emigración máis temprana e intensa e nela actuaban os famosos "ganchos" que reclutaban traballadores para Arxentina.

Martín Fernández Vizoso analiza o papel dos pontevedreses na fundación do Centro Galego e na Federación de Sociedades Galegas Agrarias e Culturais, que nacen nos anos vinte coincidindo coa loita foral e o agrarismo.

Nos anos trinta baixo o censo de emigración e trala guerra civil Franco estimula as provincias, deica que se cre o Centro Pontevedrés, constituído en 1942 polas sociedades emigrantes de Lérez, Moraña, Alba, Campañó, Cerponzóns, Residentes de Xeve, Centro Sanxenxo e 70 veciños de Poio.

Castelao foi o seu socio de honor e o seu cabecera de prensa era a revista "Lérez".

O escritor Cándido González ou Luciano Vidán, antigo membro do Seminario de Estudos Galegos e de Esquerda Republicana, foron algúns dos seus directivos e dous dos destacados pontevedreses que, como Indalecio Armesto, Josefa Goldar ou José Bouchet embarcaron un día con destino a América.

Entre os máis exitosos, Casimiro Gómez, que chegou a ser unha das persoas máis ricas de Arxentina e tamén un dos grandes filántropos de Pontevedra.

O máis importante, pero non o único; como recorda Martín Fernández Vizoso os emigrantes construíron na provincia 23 escolas de filantropía particular e 47 a través das sociedades de instrución. A súa idea: formar aos nenos e brindarlles esas oportunidades que eles non tiveron, porque os pobres non están nunca necesitados da caridade, o que lles falta é a xustiza.