O referendo que obriga ao Consello Federal helvético a aprobar unha normativa que limite a entrada de cidadáns comunitarios en Suíza rompe unha vella tradición de país de acollida e tamén torce a tendencia de achegamento do país alpino á súa contorna comunitaria.
Relacións coa UE
Tratados sucesivos. A partir dos anos oitenta, Suíza comezou unha aproximación á CEE, unha vez baleirada de socios a EFTA, á que pertencía. Pero en 1992 os cidadáns rexeitaron en referendo a entrada na Comunidade. Dez anos máis tarde, no 2002, Suíza asinou unha serie de tratados de aproximación á UE. A este cambio de orientación referíase estes días Martine Brunschwing-Graf, presidenta da Comisión Federal contra o Racismo, órgano consultivo do Executivo helvético, ao dicir que o seu país xa pasara «dez anos de vacas fracas» entre 1992 e o 2002, cando o illamento reduciu o crecemento económico interior, para concluír que «agora volvemos dar as costas á nosa boa sorte».
Libre circulación
O acordo do 2002. O tratado polo que se acordou a libre circulación e establecemento de cidadáns comunitarios en Suíza e de cidadáns suízos nos países da Unión, publicado no Diario Oficial da UE o 30 de abril do 2002, establecía un prazo de cinco anos durante os cales «Suíza poderá manter límites cuantitativos relativos ao acceso a unha actividade económica para unha duración superior a catro meses e inferior a un ano e para unha duración igual ou superior a un ano. As estancias inferiores a catro meses non terán ningunha limitación. A partir do comezo do sexto ano, todos os límites cuantitativos respecto dos nacionais dos Estados membros da Comunidade Europea serán abandonados».
Fronteiras comúns
Schengen. No 2005 os suízos acordaron, por unha maioría do 55 %, unirse á área de Schengen, que establece a vixilancia común das fronteiras exteriores e a liberdade de circulación para os cidadáns posuidores de pasaportes dos países acollidos ao tratado, que son os mesmas da UE e algún máis.
País de acollida
Un cuarto da poboación. Sucesivos gobernantes suízos recoñeceron a función fundamental dos inmigrantes na creación de riqueza e na base demográfica do país. Suíza acolleu emigrantes non só na etapa do desenvolvismo, tras a crise bélica dos anos corenta. En 1980 os estranxeiros en Suíza eran 900.000. No ano 2000 ascenderon a 1,4 millóns. No 2012, foron 1,87 millóns, o 23,3 % do total, é dicir, case unha cuarta parte. Desde os anos oitenta, entre 40.000 e 80.000 inmigrantes nacionalízanse como suízos cada ano, de maneira que a participación da emigración na base demográfica do país é aínda maior.
Diferendos
¿Paraíso fiscal? A OCDE xa non ten a Suíza na súa lista gris de paraísos fiscais, pero de feito esa lista está hoxe baleira. Con todo, organizacións como Christian Aid acusan a Suíza de favorecer a fame no Terceiro Mundo co seu laxitud fiscal cara ás empresas que importan bens de países en desenvolvemento e véndenos a terceiros sen pasar por Suíza, con altísimas plusvalías e sen pagar impostos de importación, ao consideralas «mercancías de paso». O segredo bancario deu lugar a acordos bilaterais, puntuais, de información fiscal, e a presións de Estados Unidos e Alemaña, pero dirixidas a entidades privadas como UBS e Credit Suisse e non ao réxime bancario que se mantén no país.
Ofensiva dos grupos políticos españois contra a medida
Tanto PP como PSOE e BNG lamentaron o resultado do referendo e mostraron a súa confianza en que poida atoparse unha solución satisfactoria ás relacións entre a UE e Suíza. O europarlamentario socialista Antolín Sánchez Presedo e o BNG anunciaron que presentarán sendas iniciativas no Parlamento Europeo en relación con este tema que afecta a moitos españois e galegos.
Mentres, a Embaixada de España en Berna, a través da Consellería de Emprego e Seguridade Social, advirte aos emigrantes no país helvético que, ata que se aproben as reformas ás que obriga o si da iniciativa popular do domingo, ou ata que se modifique o acordo sobre a libre circulación das persoas coa UE, «a situación xurídica en materia de acceso aos permisos de traballo ou de residencia réxese polas disposicións actualmente vixentes, é dicir, que de momento non cambia nada».
Este aviso da consellería é unha resposta á inquietude que xerou en decenas de miles de españois o rexeitamento dos suízos á inmigración «masiva», e que se ha exteriorizado a través de numerosos foros de Internet e das redes sociais. A representación consular engade que, en «no caso de que se produza algún cambio que afecte aos dereitos regulados no acordo de libre circulación, «tales cambios non afectarán aos dereitos adquiridos polos cidadáns españois que xa viven ou traballan en Suíza».
