Ofelia Rey Castelao analizou, en Bos Aires, a emigración da muller galega

(08/01/2014)

Ofelia Rey Castelao analizou, en Bos Aires, a emigración da muller galega

Redacción, Bos Aires | 07 Xaneiro 2014 - Crónicas da Emigración

Rei Castelao contestou ás preguntas dos asistentes.

A catedrática de Historia Moderna da Universidade de Santiago de Compostela, Ofelia Rey Castelao, impartiu unha charla na Federación de Asociacións Galegas da República Arxentina sobre a emigración galega.

A experta en migracións ultramarinas galegas nos 80 estaba en Bos Aires tras impartir na Universidade Nacional de Mar do Prata (UNMDP) o curso de posgrao 'Espazo e Poder: Conflitos e consensos na construción da monarquía de España (séculos XVI-XVIII). Problemas teóricos e metodolóxicos'

Baixo a moderación do responsable da Área de Investigación do MEGA, Ruy Farías, Rey Castelao ofreceu unha charla na que desenvolveu distintos temas nos que traballa de xeito habitual. Na súa disertación abordou o fenómeno migratorio galego dende o punto de vista da específica problemática feminina. Así, explicou que se ben as mulleres de Galicia se integraron tardiamente aos fluxos ultramarinos (século XIX), non aconteceu o mesmo no caso dos movementos intrapeninsulares e intraeuropeos, xa plenamente desenvolvidos dende o século XVI, e onde a súa presenza foi moi temperá.

A catedrática indicou que as migracións predominantemente masculinas non deixaron de ter un grande impacto nas mulleres que quedaron na súa terra. De feito, no século XVIII non só se incorporaron en número importante aos fluxos, senón que, ademais, a causa do éxodo masculino alcanzaron tal grao de integración na economía que, durante o reinado de Carlos III (1759-1788), lles foi concedido un "poder implícito" que as puxo de pé de igualdade cos homes.

Tal como explicou Rey Castelao, as motivacións para emigrar sempre foron de tipo económico, e se nunha familia non había homes e existía a necesidade de que algún dos seus membros emigrasen para achegar diñeiro metálico ao fogar, foron elas as que marcharon. Se é o caso, ademais, moitas veces a motivación tiña que ver con reunir o diñeiro para a súa dote. Iso redundou nunha maior marxe de liberdade e marxe de acción, posto que podendo automanterse e capitalizarse, eran elas as que decidían se se casaban ou non, e con quen se casaban.

Indicou que as mulleres emigraban a Castela para realizar labores agrícolas, pero tamén o facían ás grandes cidades como Madrid ou Lisboa, onde se ocupaban no ámbito doméstico, con oficios como os que inmortalizou a literatura castelá do Século de Ouro.

Este cadro configurou unha realidade social que en varias zonas de Galicia foi moi distinta á do resto de España. As galegas casábanse a unha idade (30-35 anos) bastante máis avanzada que a media española. Así mesmo, adoitaban ser mulleres moi independentes que, ademais, en zonas de alta emigración, como as Rías Baixas e a bisbarra do Ulla, non só traballaban en todos os títulos produtivos (industria téxtil doméstica -fiado do liño-, marisqueo, salgadura, pesca, labores rurais, etc), senón que tamén, ata a sanción do Código Civil de 1889 (que supuxo un gran retroceso para elas) xestionaban o patrimonio e herdaban.

Esta peculiar realidade xerou que a finais do século XVIII, Galicia (xunto con Asturias) tivese a menor taxa de alfabetización feminina de España, pois as nenas comezaban a traballar a unha temperá idade, en torno aos tres anos, remarcou a catedrática.

Sobre o final do encontro, Rey Castelao respondeu unha serie de inquietudes formuladas polo público e agradeceu a acollida recibida por parte da directiva da institución.