Ramón Marcote Miñarzo, un dos moitos fisterráns esquecidos

(08/01/2014)

Ramón Marcote Miñarzo, un dos moitos fisterráns esquecidos

 

Son varios os fisterráns que deixaron pegada perdurable ao seu paso pola emigración. Un deles, Perfecto Marcote, aínda entre nós, recibiu recentemente un importante premio comarcal polo seu labor benéfico e solidario entre as xentes da diáspora arxentina, pero no seu municipio de orixe, Fisterra, non é insólito que esta xente permaneza non recoñecida. Un deles é sen dúbida Ramón Marcote Miñarzo, nacido o 31 de marzo de 1880 en Sardiñeiro de Arriba e emigrado a Cuba en 1898, converténdose en 1905 en bibliotecario do Centro Galego da Habana, desempeñando estas funcións durante máis de 50 anos ininterrompidamente.

Desde moi temperán Ramón Marcote vinculouse, polo seu amor á terra que abandonara, ao movemento das Irmandades dá Fala e a posturas claramente galeguistas, participando en asociacións, faladoiros e debates cos máis preclaros personaxes da diáspora galega na illa das Antillas, recoñecéndolle como un excelente bibliográfico e xestándose baixo o seu cometido a máis importante biblioteca de temas galegos de toda América, biblioteca que foi incautada por Fidel Castro poucos anos despois de tomar o poder na illa. Así mesmo, Marcote foi delegado da Comisión Protectora da Biblioteca Museo América, depositada actualmente na Universidade de Santiago de Compostela, un fondo bibliográfico e museístico promovido por Gumersindo Busto, que foi quen reclamou a colaboración do fisterrán en Cuba, contribuíndo desde o seu cargo de bibliotecario a enriquecer e acrecentar devandita Biblioteca América con numerosas obras propias e alleas.

 

Unha colección de artigos

E, durante esta travesía, Ramón Marcote foi autor dunha colección de artigos publicados en 1920 na revista Galicia, na Habana, agrupados despois nun libro que levou por título Colón pontevedrés, converténdose nun firme defensor da galeguidade de Cristóbal Colón e elixido presidente durante moitos anos da Asociación Pro Colón Galego, publicando tamén unha curiosa Historia de Galicia (Compendio), en cuxo prefacio recoñece a Galicia, país do noso nacemento e dos nosos amores. A miña Historia de Galicia -afirma nunha carta publicada en revístaa Alborada- está feita en forma dialogada, para uso das escolas da nosa rexión. A primeira edición saíu en 1924 e foi ilustrada por Luis Lacalle e prologada por Enrique Zas, membro este último da Real Academia Galega e autor, entre outras, da Historia de Cuba en 15 tomos. A segunda edición apareceu ao ano seguinte, en 1925.

 

 

 

 

 

Marcote escribiu artigos xornalísticos en revistas da época. O titulado Filantropía Galega foi publicado en revístaa Cultura Galega número 1, do 5 de abril de 1936, onde fai un percorrido polos personaxes que deixaron para Galicia unha parte importante do seu patrimonio para obras de filantropía, para que poidan iniciar os desfavorecidos o seu porvir económico na súa propia terra -di Marcote-, pois nela é onde está a verdadeira América dos galegos. Outros traballos foron: Galegos beneméritos: Waldo Álvarez Insúa, Ramallete de galegas ilustres, Comisión protectora da Biblioteca-Museo América, Os galegos en Cuba, Fonología e afectación...

 

 

 

 

 

 

 

 

Unha carta entre Ramón Marcote e Antonio Díaz

 

No mes de maio de 1925, Ramón Marcote viaxou a España. Nesas datas, o corcubionés Antonio Díaz Novo -outro esquecido-, presidente da A.B.C. do Partido de Corcubión en Buenos Aires, escribiulle instándolle a que iniciase os contactos na Habana para crear unha sociedade similar á que el presidía na Arxentina, «co fin de cooperar, no posible, ao mejoramiento do progreso do Partido de Corcubión», contestándolle o fisterrán que «como aquí somos moi poucos, pois a maioría dos que emigran fano á Arxentina, é moi difícil crear e soster aquí a sociedade que todos anhelamos. De Corcubión soamente coñezo un. De Sardiñeiro somos cinco e os de Cee son indiferentes. Pola miña banda sóbranme vontade e arrestos, pero un só non fai colectividade que é o que se necesita e pretende. (?)

... Desembarquei na Coruña o 29 de Maio de 1925 -segue dicindo na carta-. (...) Seis días despois atopábame en Corcubión e Sardiñeiro, o meu pobo natal, onde puiden satisfacer o que máis anhelaba na miña vida, que era poder bicar e abrazar á autora dos meus días. (...) A súa señorita irmá -Carmen, mestra- informoume de que en Sardiñeiro había poboación escolar para dúas escolas, unha para cada sexo e que eu podía axudarlles a xestionar a creación dela, cousa que prometín con toda a alma e entusiasmo que vostede suporá nun que vai de América e en favor do seu pobo. Dixéronme que todo estaba arranxado, que só faltaba a aprobación superior. De regreso na Coruña visitei con ese fin ao Secretario de administración de primeiro ensino e expliqueille o asunto, manifestándome que todo xa dependía do Ministerio do ramo. Máis tarde, ao visitar Madrid, entrevisteime co xefe do negociado de creación de escolas do Ministerio de Instrución Pública, co mesmo propósito, pois o Ministro estaba ausente. Decatado devandito xefe do meu desexo en dez minutos impúxome de toda a historia da referida escola, lamentando devandito señor que xa non funcionase, e que iso dependía da aprobación polo Concello de Finisterre, cousa que aínda non o fixo e que era indispensable. Todo isto que antecede expliqueillo ao xefe de administración de ensino da Coruña, ao seu pai -Juan Díaz Fernández- e irmá e a algúns do pobo que están interesados na creación da escola, e quedáronse asombrados, pois se crían que todo estaba tramitado. Con tal motivo eles quedaron comigo en activar o expediente e que eu desde a Habana activaríao en Madrid. Supoño que non o lograron, pois aínda non me comunicaron nada sobre o particular. Isto comunícollo a vostede por ser iso o que máis interesa a aquel pobo, pois desconxestionaría a única escola existente do exceso de alumnos...

En fin, que na súa carta Ramón reflicte un mal crónico na xestión municipal fisterrá, soándonos isto bastante. Marcote faleceu na Habana o 6 de xullo de 1955. No 2015 cumpriranse 60 anos.

 

 

¿Olvidou o seu contrasinal? | Alta