GALEGO | ESPAÑOL

PORTAL DA INMIGRACION NOS CONCELLOS DE GALICIA
ObxectivosIntegraciónFerramentas
-LexislaciónOrganismos-

Obreiros galegos na Canle

(05/02/2013)

Obreiros galegos na Canle

Preto de seis mil galegos, peóns de pico e pa na súa maioría, deixáronse a pel na construción da canle de Panamá.

   a voz 

Autor:Fernando Salgado

Data: 05/02/2013

 

Grupo de braceiros galegos en Panamá | Foto: «prol mundi beneficio»

Benito Vila e a súa muller Porfiria embarcaron en Vigo, nos últimos días do ano 1907, con destino ao porto panameño de Colón. Contratados pola Istmian Canle Commission, a compañía estadounidense que crebou o espinazo de Panamá para mesturar as augas do Atlántico e do Pacífico, ían traballar de cociñeiros para os trescentos homes do campamento Enterprise. A súa viaxe, seguramente a bordo dun vapor da Mala Real Inglesa, representada en Vigo polo consignatario Estanislao Durán, simbolizaba o éxito da principal reivindicación dos seus compatriotas: miles de galegos que abrían a colosal gabia da Canle botaban de menos a comida da súa terra. Era a súa principal queixa: «non se afacían» aos exóticos guisos preparados por mans antillanas.

Máis adiante, os xornaleiros galegos arrincaron aos seus patróns outra concesión: unha pausa de dez minutos para inxerir un bocado a media mañá. Como facían na súa terra. «Incluso a maquinaria necesita combustible para poder funcionar», advertiron. A mecha do conflito prendeuna un capataz estadounidense ao suspender de emprego e soldo, durante dez días, a varios obreiros que repuñan forzas con pan e chourizo en xornada laboral. A sanción desatou unha onda de protestas. Varias cuadrillas, compostas por uns 800 homes, abandonaron o traballo e declaráronse en folga. Os ánimos só se tranquilizaron cando a cúpula da Comisión revogou a sanción, reprendeu aos capataces polo seu extremado celo e admitiu formalmente un arraigado costume do campesinado galego: «as dez».

OS GALEGOS, OS MELLORES

Juan Manuel Pérez, na súa minuciosa investigación sobre o papel dos galegos na construción da Canle -plasmada no seu libro Prol mundi beneficio-, xunto ás achegas de Carolina García Borrazás e Francisco Sieiro, explica o porqué de tales miramientos coas demandas das peonadas galegas: estaban altamente valoradas. No enorme e variado exército afanado en seccionar no continente americano, «os mellores de todos son os galegos», escribiu Foster Carr. Queixábanse pouco e traballaban moito. Os seus patróns atribuíanlles saúde de ferro, carácter sumiso e vigor físico. Aqueles homes amornados nas penalidades do campo e tocados coa tradicional boina, eran capaces de resistir, impertérritos, a humidade, as choivas tropicais e as elevadas temperaturas do istmo. Naquel mundo de radical segregación racial dicíase que o rendemento dos galegos, do que se fixo eco o propio presidente de Estados Unidos, Theodore Roosevelt, duplicaba e incluso triplicaba ao que ofrecían os negros antillanos. E era tamén superior ao dos estadounidenses brancos, quen acaparaban os postos mellor retribuídos e as faenas menos penosas.

RECRUTAMENTO EN GALICIA

Os primeiros centenares de galegos que chegaron á zona da Canle, desde que en 1903 Estados Unidos fixésese cargo da magna empresa, procedían de Cuba. Rapidamente, á vista da súa extraordinaria produtividade, o enxeñeiro xefe John F. Stevens, peza crave na construción da infraestrutura, enviou a Leroy Park a Galicia coa misión de recrutar xornaleiros. A pesar da fría acollida do Goberno español, que en 1908 chegaría a prohibir a emigración a Panamá, Leroy coroou con éxito a súa misión. En menos de dous anos, segundo as cifras estimadas por Juan Manuel Pérez, contratou a 8.222 españois. Tres de cada catro, 5.983 en total, eran galegos. A maioría despedíronse de Galicia no porto de Vigo.

Un folleto que, a modo de reclamo, publicara o axente de Stevens, establecía as condicións do contrato. Aos emigrantes anticipábaselles o importe da pasaxe -250 pesetas-, que lles sería descontado aos poucos da nómina. Traballarían dez horas ao día de pico e pa -pick and spade- e cobrarían un xornal diario de dous dólares, naquel momento once pesetas. Facilitábaselles aloxamento gratuíto en barracóns colectivos de solteiros ou casas individuais para as familias. E os comedores da empresa facilitarían, ao prezo de 40 centavos -2,40 pesetas-, tres comidas con carne ao día, ademais de viño só os xoves e domingos.

SOLTEIROS E FAMILIAS

A maioría dos braceros contratados eran solteiros, de extracción rural e de idades comprendidas entre os 25 e os 45 anos de idade. Pero tamén houbo familias enteiras que acudiron á chamada de Leroy, coa compracencia da empresa: a presenza da muller e os fillos proporcionaba estabilidade aos cotizados xornaleiros. De feito, en compañía de Benito Vila e de Porfiria, viaxaron a Colón a esposa e os catro fillos do compostelán Juan Guillén, capataz dunha cuadrilla que chegara con anterioridade á zona da Canle.

Dous días despois da súa chegada, cando Benito e Porfiria apenas tomaran posesión dos fogóns do campamento proletario, os protagonistas desta historia recibían unha visita inesperada. Dous ilustres representantes do Centro Galego da Habana, enviados ex profeso, trataban de pescudar as condicións de vida e de traballo dos seus compatriotas baixo a batuta estadounidense. Pero esa é outra historia que nos reservamos para a próxima semana.

 

 

Novas e Actualidade


Titulares
Histórico


 ACTIVIDADES

Marzo 2024
LMMeXVSD
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
       



 AREA DE TÉCNICOS

 Usuario:
 Contrasinal:
 

 
¿Olvidou o seu contrasinal? | Alta

OBXECTIVOS | INTEGRACIÓN | FERRAMENTAS | LEXISLACIÓN | ORGANISMOS | NOVAS | CONTACTO

(c) 2009 FEGAMP, Federación Galega de Municipios e Provincias :: Texto legal
FEGAMPinmigracion@fegamp.es
Xunta de Galicia

Desarrolo: AVA Soluciones Tecnológicas