'A moitas familias que din ser liberais cústalles aceptar unha parella mixta'

(13/06/2012)

'A moitas familias que din ser liberais cústalles aceptar unha parella mixta'

Martes, 12 de Xuño de 2012

Por Ilier Navarro. Os matrimonios de conveniencia son unha minoría e a gran maioría de parellas mixtas, é dicir, formadas unha persoa española e outra estranxeira, casan por amor. Con todo, as dificultades empezan desde as familias, que non aceptan con facilidade a parellas deste tipo no seu núcleo familiar, e continúan ata as institucións, que examinan con lupa a autenticidade da súa relación. Todo iso aderezado coas diferenzas culturais na convivencia. Hoxe, 12 de xuño, conmemórase en Estados Unidos o 'Loving Day'. Tal día como hoxe de 1967 cesou a prohibición dos matrimonios interraciales. Por iso, RedInmigrante.é falou coa xornalista especializada en saúde, Patricia Morén, autora do libro 'Parellas de Cores' (Editorial Océano), para conversar sobre cales son as barreiras coas que se atopa unha parella mixta. E ela sabe disto, porque está casada cun sij que coñeceu en 2003.

RI: Que foi o que che motivou a escribir este libro?

PM: Buscaba libros relacionados co fenómeno das parellas mixtas en lingua castelá, cun enfoque de ensaio, práctico ou de autoaxuda, que tratase sobre os problemas, retos e oportunidades ou aspectos positivos das unións interculturais, pero non os atopei. Libros testemuñais como 'Non sen a miña filla', 'Un burka por amor' ou 'A masai branca' versan sobre casos reais de unións interculturais, pero sempre a partir de experiencias moi extremas e negativas. Fronte a estes, eu pretendía achegar un contrapunto positivo da realidade das parellas mixtas e, sobre todo, encher un baleiro nas súas bibliotecas, xa que ata agora non tiñan un libro que abordase todos os problemas que se poden atopar nas primeiras citas, a convivencia, para casar ou por ter culturas e relixións distintas.

RI: Cales son as principais barreiras institucionais coas que se atopan as parellas mixtas?

PM: Son as concernentes á formalización da vida en parella, é dicir, o matrimonio. Casar en España require a procura de documentos e requisitos extra respecto das parellas formadas por dous contraentes españois. Hai que ter en conta que o membro inmigrante da parella non sempre pode ir ao seu país para reunir toda esta documentación, polo que debe pedirlle á súa familia que o faga por el, co agravante de que estes 'papeis', como a partida de nacemento ou o certificado de estado civil, caducan aos poucos meses e, se están noutra lingua, téñense que traducir por un intérprete xurado. Todo isto supón tempo e diñeiro. Se, pola contra, a parella decide casar fóra de España, no país do contraente estranxeiro, atópase o problema ao regresar a España, cando pretende inscribir o matrimonio celebrado no estranxeiro no Rexistro Civil Central, que está en Madrid. É un proceso lento. Pode levar dous ou tres anos e converterse nun auténtico via crucis. Ademais de todo este papelorio, as parellas mixtas pasan por un exame para demostrar a autenticidade do seu matrimonio que lles xera unha gran ansiedade e tensión e teñen a desagradable sensación de ser prexulgadas, coma se cometesen un delito, cando os matrimonios de conveniencia son unha minoría e a gran maioría casan por amor. Os trámites do matrimonio son só un exemplo da discriminación administrativa que existe cara ás unións binacionales. Os Estados, as leis e o discurso da maioría dos políticos van por unha banda, atópanse bastante anquilosados, mentres que a sociedade está demostrando que vai doutra banda.

RI: E que hai das barreiras sociais e familiares?

PM: Estas barreiras persisten. En ambas as contornas -social e familiar-, aínda existe medo ao descoñecido, o que se traduce en racismo e clasismo; e un marcado peso da tradición cultural, o que leva ao círculo que rodea á parella mixta a pretender a asimilación do membro estranxeiro da parella, é dicir, que este se desprenda de toda a súa tradición cultural e asuma a do país de acollida como a propia. As identidades híbridas moléstannos e créannos inquietude. Tanto é así que, cando chega a hora da verdade, a moitas familias que fachendean de ser liberais cústalles aceptar unha parella mixta no seu núcleo familiar.

RI: A túa parella é un mozo sij, é difícil convivir coas diferenzas culturais?

PM: Como explico no libro, convivir coas diferenzas culturais é máis difícil ao principio da relación, etapa na que os dous membros da parella estanse coñecendo e, polo tanto, xorden máis malentendidos e rozamentos culturais. Co tempo, chégase a unha adaptación e entendemento por parte de ambos os membros da parella. Prodúcese un encaixe e unha negociación sobre distintos aspectos da convivencia que reduce o número destes rozamentos culturais. Pero, como tamén expoño, o 'ramalazo cultural' sempre pode reaparecer en momentos cruciais da vida de parella, en especial, cando chegan os fillos e hai que educalos.

RI: Como se dá todo isto nas parellas mixtas homosexuais?

PM: Descoñezo o caso das parellas mixtas homosexuais, pois centrei o libro 'Parellas de cores' nas parellas mixtas heterosexuais, xa que preferín cinguirme á realidade que coñezo en primeira persoa. No entanto, imaxino que aínda debe ser máis duro e difícil para elas, sobre todo se un dos dous membros pertence a un país no que ser homosexual está penado ou mal visto. Supoño que para a súa familia debe ser dobremente traballoso descubrir e aceptar que ten un fillo ou filla homosexual e que case cun estranxeiro ou membro doutra cultura, etnia ou relixión, tamén homosexual.

RI: Ti invitas ás persoas a vivir o amor sen prexuízos e sen fronteiras, é fácil facelo hoxe en día?

PM: Vivir o amor sen prexuízos e sen fronteiras aínda é difícil. A min, aínda me custa. Como digo no libro, todos levamos un saquiño, unha mochila de prexuízos e aprendizaxes culturais, que nos inculcan desde moi pequenos e que nos acompaña toda a vida. Resúltanos moi difícil desprendernos dela pero, como no Camiño de Santiago, sempre é posible deixar algo e substituílo. Para seguir levando a mochila e non cansarnos en exceso nin colapsarnos durante o camiño da vida, podemos deixar algunhas cousas aprendidas, desaprenderlas e substituílas por outras novas que aprendamos. Para amar sen prexuízos é fundamental romper as nosas fronteiras interiores. Unha vez que se está seguro ou segura da relación pódese batallar contra os innumerables obstáculos administrativos e burocráticos dos Estados, a oposición das familias e o rexeitamento da sociedade que aínda se atopan moitas destas parellas.

RI: Estás preparando algún outro proxecto relacionado coa inmigración?

PM: A inmigración é unha nova área de traballo na que me embarquei e que considero de sumo interese presente e futuro. Teño algunhas ideas ás que aínda estou dando forma mentalmente e, en canto dispoña de certo tempo para levalas á práctica, si me gustaría escribir outro libro relacionado coas parellas mixtas, pero probablemente centrado nun aspecto máis concreto (o actual ofrece unha pintura xeral de todas as áreas nas que pode chocar unha parella mixta, tales como a relixión, a comunicación, a lingua, o lugar de residencia, a decisión de casar e como facelo, a convivencia, etcétera). De todos os xeitos, máis que falar de inmigración, creo que deberiamos empezar a falar todos de mestizaxe, porque dilúe as diferenzas e, polo tanto, os motivos de conflitos entre comunidades. Ese é o enfoque diferencial que tratei e tratarei de imprimir aos meus escritos. Os inmigrantes non van por unha banda e os cidadáns autóctonos por outro. Aínda que a algúns lles custe asimilalo, as sociedades tenden á mestizaxe. Proba diso é que nos últimos anos en España formáronse moitísimas parellas mixtas.

RI: Que lle dirías a unha persoa á que se lle presenta a posibilidade de ter unha cita cunha persoa doutra raza, cultura, país ou relixión?

PM: Acéptaa. Proba e, se che gusta a persoa, inténtao. Nunha palabra: arríscate. Tes pouco que perder e moito que gañar. A convivencia cunha persoa doutra cultura non sempre é fácil, pero poida que tampouco o sexa cunha persoa da túa mesma cultura. E se fose o amor da túa vida?