Respostas a dez preguntas sobre a inmigración en España

(04/06/2012)

Respostas a dez preguntas sobre a inmigración en España

O libro que acaba de publicar o deputado nacional do PSOE Antonio Hernando ten como protagonistas aos case seis millóns de inmigrantes que viven no noso país, pero tamén vai dirixido a todos os interesados no dereito de estranxeiría
ABC.es guillermo llona@GuillermoLlona / madrid
Día 03/06/2012 -

O pasado luns presentouse en Madrid o libro 100 respostas sobre estranxeiría, do deputado nacional do PSOE Antonio Hernando Vera e os avogados especialistas en dereitos fundamentais e de estranxeiría Magdalena Queipo de Llano e Sebastián Sánchez Lorente. A obra ten como protagonista ao inmigrante, pero vai dirixido ao público en xeral e a aquelas persoas ás que no seu traballo afecta o dereito de estranxeiría en España. O libro recolle mediante o sistema de pregunta-resposta a información básica nesta materia. ABC.es seleccionou dez respostas do centenar que contén a obra.

Quen é estranxeiro e quen refuxiado?

Son estranxeiros os que carecen de nacionalidade española. Pero non o son os nacionais de países da Unión Europea nin os de países extracomunitarios aos que se lles aplica o réxime de entrada, permanencia e residencia na UE por razón de arraigamento familiar cun comunitario.

Refugiado é toda persoa que, debido a fundados temores de ser perseguida por motivos de raza, relixión, nacionalidade, opinións políticas, pertenza a determinado grupo social, de xénero ou orientación sexual, atópase fóra do país da súa nacionalidade e non pode ou, por mor dos devanditos temores non quere, acollerse á protección de tal país. A condición de refuxiado adquírese por resolución do Ministerio do Interior.

Que din a Constitución española e a Lei de Estranxeiría acerca dos dereitos e liberdades dos estranxeiros?

A Constitución establece que os estranxeiros «gozarán en España das liberdades públicas nos termos que establezan os tratados e a Lei». Así, trátase de dereitos e liberdades con protección constitucional e de configuración legal. A Lei de Estranxeiría engade que «como criterio interpretativo xeneral, entenderase que os estranxeiros exercitan os dereitos que lles recoñece esta Lei en condicións de igualdade cos españois». As normas relativas aos seus dereitos fundamentais interpretaranse de conformidade coa Declaración Universal de Dereitos Humanos e os tratados e acordos sobre esta materia vixentes en España.

Teñen dereito os estranxeiros á asistencia sanitaria?

Segundo a Lei de Estranxeiría, os estranxeiros inscritos no padrón teñen dereito a asistencia sanitaria nas mesmas condiciones que os españois. O resto teñen este dereito nas seguintes circunstancias: os menores de idade téñeno nas mesmas circunstancias que os españois; as embarazadas téñeno durante o embarazo, parto e postparto; ante unha urxencia por enfermidade grave ou accidente, calquera que sexa a súa causa, e á continuidade da devandita atención ata a situación de alta médica.

Nota: Por decreto lei do Goberno, a partir do 31 de agosto os inmigrantes «sen papeis» non disporán do cartón sanitario. Si se dará asistencia aos menores de idade, os enfermos graves, en casos de urxencia e nos partos.

Como se benefician os estranxeiros do dereito á educación e á tutela xudicial efectiva consagrados na Constitución española?

O Tribunal Constitucional vincula o dereito á educación coa garantía da dignidade humana, dada a innegable transcendencia que aquela adquire para o pleno e libre desenvolvemento da personalidade e para a mesma convivencia en sociedade. Este dereito corresponde a «todos», independentemente da súa condición de nacional ou estranxeiro, e ata da súa situación legal en España. O TC afirmou tamén o dereito de acceso á educación non obrigatoria dos estranxeiros menores de idade.

Os estranxeiros, con independencia da súa situación xurídica, son titulares do dereito á tutela xudicial efectiva por ser, segundo sentenza do TC, de «aqueles que son imprescindibles para a garantía da dignidade humana que, conforme á nosa Constitución, constitúe fundamento do orde político español».

Que son a estancia e a residencia?

A residencia é a situación do estranxeiro que se atopa en España e está autorizado, mediante a correspondente resolución administrativa, a residir de forma legal no país.

Según o regulamento que desenvolve a Lei de Estranxeiría, a estancia é a situación en que se atopa «o estranxeiro que non sexa titular dunha autorización de residencia e se atope autorizado para permanecer en España por un período ininterrompido ou suma de períodos sucesivos cuxa duración total non exceda de 90 días por semestre a partir da data da primeira entrada, sen prexuízo do disposto [...] para a admisión a efectos de estudos, intercambio de alumnos, prácticas non laborais ou servizo de voluntariado».

Cales son os requisitos e o procedemento para poderse reagrupar?

Son dous os grandes requisitos: que o estranxeiro resida de forma legal en España polo menos un ano e renove a súa autorización de residencia, e que acredite que dispón dun aloxamento adecuado e de medios económicos suficientes para cubrir as súas necesidades e as da súa familia unha vez reagrupada. Respecto da adecuación de vivenda serán as comunidades autónomas ou, no seu caso, os concellos os que informarán diso.

Que ocorre co traballador estranxeiro que carece de autorización de traballo?

A carencia da autorización de residencia e traballo non invalida o contrato de traballo respecto dos dereitos do traballador estranxeiro. Quedan a salvo os dereitos laborais do traballador fronte ao empresario, derivados do contrato de traballo, aínda cando o estranxeiro non conte coa correspondente autorización de residencia e traballo. Respecto dos dereitos de Seguridade Social que se puidesen derivar da súa actividade laboral, a Lei exclúe expresamente a prestación de desemprego, e haberá que recorrer aos convenios internacionais de protección aos traballadores e ás normas que aproben as devanditas prestacións.

Nos casos de estancia irregular do estranxeiro a sanción a impor, como regra xeral, é a expulsión ou a multa?

Non se poden impor ambas as sancións. A multa é a sanción principal, e secundaria, aínda que máis grave, a expulsión. En principio, a permanencia ilegal sanciónase con multa, pero a xurisprudencia veu entendendo que procede a sanción de expulsión en lugar de multa nos seguintes supostos de existencia de «outros datos negativos sobre a conduta do estranxeiro ou as súas circunstancias»: estar indocumentado, ignorar cando e por onde entrou o estranxeiro, orde de saída anterior sen cumprir, existencia de antecedentes policiais dos que se seguen dilixencias penais, existencia de antecedentes penais e utilizar un pasaporte alleo.

Que é un CIE?

É un Centro de Internamento de Estranxeiros. É un lugar no que, sen ter carácter de centro penal, o estranxeiro pódese atopar privado de liberdade por un máximo de 60 días en virtude dunha resolución xudicial adoptada co fin de executar unha expulsión administrativa, unha resolución de rexeitamento, unha resolución de devolución ou unha expulsión xudicial. A custodia e vixilancia dos centros é competencia da Dirección Xeral da Policía.

É constitucional o internamento?

Si, sempre que se adopte cos requisitos e garantías establecidos pola xurisprudencia constitucional: control xudicial do internamento, que rexa o principio de excepcionalidade, duración máxima de 60 días, decisión xudicial motivada, dereito de defensa do estranxeiro, e que se dea en centros ou locais «que non teñan carácter penal».