DECLARACIÓN DO FORO PARA A INTEGRACIÓN SOCIAL DOS INMIGRANTES CON MOTIVO DA CELEBRACIÓN DO "DÍA INTERNACIONAL DO MIGRANTE"

(13/12/2011)

DECLARACIÓN DO FORO PARA A INTEGRACIÓN SOCIAL DOS INMIGRANTES CON MOTIVO DA CELEBRACIÓN DO "DÍA INTERNACIONAL DO MIGRANTE"

Pleno celebrado en Madrid o 12 de decembro de 2011

No Día Internacional do Migrante de 2011, o Foro para a Integración Social dos Inmigrantes expresa a súa preocupación polas dificultades que, como consecuencia da prolongada crise económica, padecen amplos segmentos da poboación inmigrada, reafirma o seu compromiso coa causa da integración social e fai un chamamento a todos os poderes públicos e organizacións sociais relacionadas coa inmigración para que redobren os seus esforzos a favor da integración social e do bo funcionamento da sociedade diversa.
En España, como en moitos outros países, a realidade social segue presidida polo poderoso influxo da recesión económica e os seus vastos impactos sobre a poboación inmigrada. Como é ben sabido, a crise xerou unha forte destrución de emprego, tanto para a poboación traballadora autóctona como para a de orixe inmigrante. A taxa de desemprego alcanzou cotas insoportables, especialmente para a poboación inmigrada. A inserción desta no mercado de traballo deveu aínda máis desfavorecida, agravando os trazos que xa a caracterizaban nos anos de bonanza.
Os inmigrantes sofren os impactos sociais da crise económica con maior severidade que o resto da sociedade. Entre os factores que explican a maior dureza de tales impactos cóntanse a menor capacidade de substituír as rendas do traballo, a menor capacidade de aforro --non só polo tipo de postos de traballo maioritariamente desempeñados, senón tamén polo envío de remesas--, a ausencia ou menor densidade das redes familiares e sociais, a menor duración das traxectorias laborais, que se traduce nunha menor protección social en caso de desemprego --nula no caso do emprego doméstico-- e as indemnizacións máis reducidas nos casos de extinción do contrato de traballo. A crise supuxo un incremento da vulnerabilidade social, potenciado os efectos excluíntes de factores de risco que afectan de xeito especial á poboación inmigrada. A vulnerabilidade tórnase extrema nos casos nos que a perda do emprego carrexa a da situación administrativa regular.
Á dificultade xeneralizada para acceder ao emprego, pedra angular na integración social, e as sombrías perspectivas de reabsorción no curto prazo do alto desemprego xerado, súmanse crecentes situacións de urxencia, insuficiencias na cobertura das necesidades sanitarias e obstáculos para o acceso a, ou permanencia en, unha vivenda digna.

Aínda que a crise non alterou significativamente a acollida madura e sosegada brindada en anos precedentes pola sociedade española ao rápido aumento da poboación inmigrante, o Foro ve con preocupación o aumento de actitudes racistas e xenófobas por parte de segmentos minoritarios da poboación autóctona. Coherente con iso, chama a atención de todas as persoas con responsabilidades públicas para que eviten expresións ambiguas que puidesen servir de escusa para a manifestación de sentimentos hostís cara ás persoas vindas de fóra. Os tempos de crises que estamos vivindo poden agudizar nalgunhas zonas a competencia por recursos sociais escasos e xerar obstáculos para o normal desenvolvemento da convivencia cidadá. Iso fai máis necesarias que nunca as accións e medidas que teñen por obxecto a sensibilización da poboación autóctona.
Son moitas as esixencias que derivan do presente estado de cousas. Para mellorar as condicións de vida dos segmentos máis desfavorecidos da poboación, e en particular dos de orixe inmigrante, precísanse, entre outras, políticas activas de mercado de traballo que faciliten a recolocación de quen perderon o posto de traballo; medidas que eviten que o desemprego prolongado leve a perda do estatuto legal; reforzo dos dispositivos sociais de prevención de situacións de risco e urxencia social, e impulso de medidas que removan os obstáculos que dificultan o acceso aos servizos públicos e aos recursos sociais.
Para iso, e para protexer ao tempo a cohesión social e solidificar as bases sobre as que repousa a convivencia, é vital reforzar as políticas de integración, que tratan de facer efectivo o principio básico de igualdade de condicións na participación social e política de todos os cidadáns, independentemente da súa nacionalidade, orixe ou calquera outra condición persoal ou social. Esas políticas deben estenderse aos refuxiados e demandantes de asilo. Unha sociedade democrática e solidaria como a española, que recoñece obrigacións morais e políticas coa comunidade internacional, debe reafirmar e ampliar a súa vontade de acoller e integrar a persoas que ven forzadas a abandonar os seus países para escapar de condicións que pon en perigo as súas vidas, a súa integridade física e a súa dignidade.
Do mesmo xeito que outros países da nosa contorna, España converteuse nunha sociedade diversa, e vaino a ser cada vez máis. Iso esixe repensar os mecanismos de participación cidadá existentes e avanzar cara a un modelo de sociedade que promova e facilite a inclusión de todos. E require o fomento da participación como instrumento para forxar vínculos entre os diferentes compoñentes da sociedade, contribuíndo así a un maior grao de cohesión social. A participación converte ás persoas inmigrantes en actores e protagonistas da súa contorna, promove a súa implicación na vida pública e xera sentido de pertenza á sociedade común.
Numerosos e vigorosos foron os esforzos en materia de integración social promovidos polo goberno central, gobernos autonómicos e municipais e unha ampla panoplia de organizacións da sociedade civil. Entre elas, o Foro quere destacar a valiosa contribución das asociacións de inmigrantes, que desempeñan importantes roles nese terreo. Todos eses esforzos deben ser non só preservados, senón fortalecidos, do mesmo xeito que os instrumentos legais que facilitan a inclusión dos vindos de fóra conseguidos ata hoxe. O decidido compromiso coa integración mostrado por poderes públicos e organizacións sociais, e os esforzos despregados nesa dirección, constitúen un activo de primeira orde para o bo funcionamento da sociedade diversa e a cohesión social. Deles dependerá, en non pequena medida, a saúde da nosa sociedade.