A inmigración que vén

(16/03/2011)

A inmigración que vén
O catedrático Joaquín Arango avoga por revisar o modelo migratorio español, baseado nas vacantes do mercado laboral

Joaquín Arango, onte, pouco antes de iniciar a conferencia en Oviedo. nacho orejas

Oviedo, José A. ORDÓÑEZ

Joaquín Arango, catedrático de Sociología da Universidade Complutense de Madrid e presidente do Foro para a Integración Social dos Inmigrantes, pronunciou onte unha conferencia en Oviedo dentro do ciclo «Demografía e políticas demográficas para unha nova década», organizado polo Real Instituto de Estudos Asturianos (RIDEA). «Como xestionamos as migracións?» foi o título elixido por Arango, un dos principais expertos da materia no país, para unha conferencia na que debullou as claves principais para enfocar adecuadamente o fenómeno migratorio. Son estas.

l A pregunta orixinal. Ao momento de partida. Cal é a mellor forma de xestionar as migracións? Arango sinala que estamos ante «un reto moi difícil, crecientemente difícil, sobre todo no que concierne á inmigración laboral, que é abrumadoramente maioritaria en España e no sur de Europa». O catedrático sostén que «todos os países desenvolvidos necesitan inmigrantes e en todos eles hai reticencias, reservas ou rexeitamento a admitilos, sobre todo se chegan para quedar». Este paradoxo, segundo explica, constrúe «unha gran tensión entre a necesidade do inmigrante e o rexeitamento que xera, que tamén é unha tensión entre a demografía e a política». Aí está a clave.

l As tres respostas. A tensión que expón Arango atopa tres respostas, que son os tres modos principais de enfocar a inmigración. A «post clásica», explica o catedrático, está vixente en Estados Unidos (EE UU), Canadá ou Australia. Son países nos que este fenómeno é un feito «fundacional» e nos que se acepta unha inmigración ampla, aínda que regulada e selectiva, fixando cada ano unha cantidade determinada de inmigrantes que non está ligada ás vacantes de emprego. «Son países que admiten persoas, que logo se converten en traballadores», conclúe Arango. O modelo europeo está marcado polas importantes actitudes negativas e hostís cara á inmigración, incluíndo partidos políticos abertamente xenófobos. Neste caso, segundo o relator, «as políticas de admisión son fortemente restritivas e requiren de fortes xustificacións, sexan por dereito ao agrupamiento familiar, por asilo ou por vacantes de emprego sen cubrir». Para Arango, trátase do sistema «máis difícil de xestionar». Un terceiro modelo é o denominado «contract labor», típico do golfo Pérsico, que está limitado exclusiva e drasticamente á temporalidade. En palabras de Arango, trátase de «un concepto utilitario da inmigración».

l Unha relación complicada. «Combinar a necesidade de inmigración coas fortes reticencias sociais dificulta enormemente a xestión deste fenómeno en Europa», subliña Joaquín Arango, quen atisba un panorama que se presenta en grao sumo «incerto». Obedece, entre outras cuestións, ás dificultades que están atopando os estados europeos para atraer á inmigración escolleita e, á vez, para evitar á non querida. «Na competencia polos mellores e polos máis listos Europa só logra coller ao cinco por cento e vese superada amplamente por Estados Unidos», subliña o experto. Outra dificultade engadida consiste en asegurar a temporalidade, é dicir, garantir que os inmigrantes vanse e non quedan no país, mentres se pon dificultades á integración, á que se ve, segundo Arango, como «un premio para aqueles que fan méritos».

l «Spain is different?». O noso modelo consiste en cubrir as vacantes do mercado de traballo. Explica o catedrático de Sociología que antes de 2005, co PP no Goberno, os procedementos eran «lentos, burocráticos e engorrosos». A reforma dese ano facilita a obtención de man de obra, «pero tampouco vacúa contra a ilegalidade», advirte Arango, quen alerta da «dificultade de identificar as vacantes reais» de postos de traballo do «risco de demandismo» e de que pode predominar un modelo de «traballo barato e de baixa produtividade». Ademais, tamén ve perigo de que se agraven as oscilacións nun mercado de traballo moi volátil».

l E que facemos? Arango sostén que non é razoable que un fenómeno social como a inmigración sexa gobernado «a curto prazo». Ademais, polo seu volume e características, tampouco pode estar determinado polos empresarios. Receita: máis aló de administrar mellor ou peor, unha correcta xestión da inmigración ten moito que ver co paradigma, co modelo implantado, aínda que tampouco se vexan alternativas claras. «A crise pode ser un bo momento para revisar e discutir ese paradigma», sentenza Joaquín Arango.