A Pequena Galicia de EE.UU.

Contan os libros de historia que os primeiros emigrantes españois que chegaron á costa este estadounidense fixérono en 1898, e como consecuencia do proceso de descolonización que tivo lugar no Caribe. Terían que pasar, polo tanto, máis de sesenta anos para que outra onda de emigrantes, esta vez procedentes de Galicia, decidisen cruzar o río que separa Manhattan de New Xersei e establecerse nunha pequena cidade costeira bautizada co nome de Newark. Foi o principio do que hoxe se coñece como a Pequena Galicia, un reduto que moitos consideran como a comunidade de galegos máis importante dentro de Estados Unidos.

Como todos os barrios de emigrantes, a Pequena Galicia de Newark está situada a apenas uns metros da estación de trens, aínda que moitos dos que chegaron a este país fixérono en realidade en avión ou por mar. Hoxe, con todo, resulta case imposible atopar a algún galego que recoñeza chegar ao país en barco, ou máis concretamente «caerse de el», eufemismo co que antigamente se identificaba a quen se escapaban dos mercantes.

«Sobre todo na década dos sesenta era bastante común que os galegos que estaban embarcados saísen para visitar a algún familiar aquí e xa non volvesen máis», conta Manuel Ayuso, un pintor nacido en Santa Uxía de Ribeira e que tivo a «sorte» de chegar a Estados Unidos en 1947. «Unha época na que había oportunidades aquí para poder estudar e avanzar», recorda.

Para os que chegaron despois, con todo, o camiño cara ao soño americano foi máis duro. A maioría dos galegos que aterraron en Newark durante os anos setenta e oitenta víronse condenados a realizar traballos manuais que en moitas ocasións levaban un risco adicional. Nunha parte estaban os que se xogaban a vida nos chamados scaffolding, unhas estadas de gran altura que se utilizan para a limpeza e a construción dos rañaceos. E no outro lado situábanse aqueles que se gastaban as mans e a saúde como estibadores no porto da cidade, «un traballo que ao principio só os negros, os galegos e os vascos querían facer», segundo relata Sergio Seijas, dono do restaurante Spain 92, un dos máis populares da área.

O final dunha era

O porto de Newark foi o outro epicentro ao redor do cal gravitó durante decenios a emigración galega en New Xersei. De feito, ata hai apenas uns anos a asociación de traballadores portuarios estaba dirixida por un galego, mentres que moitos dos seus traballadores seguen frecuentando os bares do barrio á saída do traballo.

«Ao principio, a maioría dos que traballaban alí eran italianos, pero aos poucos os galegos fomos facéndonos fortes e agora mesmo xa somos a maioría», asegura Francisco Trigo, un dos emigrantes galegos que cada día visitan a sede do Centro Ourensán de Newark.

Ese local, con futbolín propio e botellas de anís O Mono apiladas no andel, é un dos moitos que poboan aínda as rúas de Newark e que recorda a unha época que xa non volverá existir.

Non hai un criterio definido sobre o número de galegos que chegaron a vivir en Newark nos anos setenta, década forte da emigración. Algúns, como Miguel González, quen ata hai pouco dirixía o Centro Ourensán de Newark, cifran en apenas seis mil os galegos que se congregaron nesta metrópoli, mentres que outras fontes falan de 10.000 e ata de 15.000 emigrantes que chegaron desde Galicia. No único que todos parecen coincidir é en que na actualidade o número de galegos que viven nesta cidade decreceu considerablemente.

«Cando empezaron a facer diñeiro, foron deixando Newark e mudándose a barrios máis residenciais», sostén González, quen recorda con nostalxia «a época en que os galegos se reunían para facer bailes e para celebrar os domingos».

Pero non fai falta recorrer á historia para darse conta de que a Pequena Galicia é apenas unha sombra do que foi. Nas rúas do barrio, por exemplo, varios negocios españois permanecen pechados ou foron substituídos por establecementos latinos, nun claro reflexo de como a emigración latinoamericana substituíu á galega. Cando La Voz visitou o barrio, o único que parece sobrevivir a este éxodo son os restaurantes españois que dan fama á área. Tamén no pasado estes bares e establecementos serviron de compás a miles de galegos, que como tantos outros emigrantes iniciaron o seu camiño cara a unha vida mellor preguntando por unha taberna.

O «consulado» Torres

O restaurante Casa Vasca, por exemplo, está situado na intersección que forman as rúas Prospect e Elm Street, en pleno corazón da Pequena Galicia, e a apenas uns metros da estación ferroviaria. Detrás da barra deste establecemento reina desde hai trinta anos Gemma Aurre, unha biscaíña cos ollos e o sorriso abundantes, e á que lle custa definirse cando se lle pregunta pola súa nacionalidade. «A min o que me gusta dicir é que os que vivimos en Newark non somos nin de aquí nin de alí, senón que somos cidadáns do charco», di divertida esta muller, cuxo restaurante segue sendo parada obrigatoria para os galegos que acoden á misa dos domingos «e queren tomarse un bo vermú».

Hai 65 anos, a Casa Vasca, entón chamado Bar Torres, era o consulado non oficial ao que os emigrantes galegos acudían en busca de axuda. «Moitos ían directamente a este restaurante porque lles daban comida e aloxamento», afirma José Vilas, quen conta ademais que naquel entón o Bar Torres compartía fama con outro local chamado The Pool Room. «Houbo un tempo no que o Pool era máis coñecido en Galicia que Nova York ou calquera outro lugar de Estados Unidos porque era o único sitio onde se podía acudir a buscar traballo», recorda Vilas.

Case 50 anos despois, atopar traballo en Newark non é sequera unha opción, explica Vilas: «Antes era fácil, porque chegabas ata sen papeis e tiñas un contrato. Pero desde os oitenta xa non chegan galegos, senón que máis ben se van. Dito doutra forma, Little Galicia é cada vez máis little, e algún día chegará a desaparecer».

«Little Galicia

é agora cada

vez máis ??little??,

e algún día chegará a desaparecer»

O bar do Centro Ourensán ten futbolín e botellas de anís O Mono

no andel