«Vivimos nunha casa na que se fala en galego e na que se respira a cultura galega, pero fóra a educación e as costumes dás que nos empapamos son suízas». Esa dicotomía que describe María Jesús Costa, unha nova bióloga que desde hai pouco máis dun ano leva as rendas da sociedade A Nosa Galicia en Xenebra é a que viven cada día boa parte dos galegos que xa naceron en Suíza. Esa xeración, composta por 15.691 cidadáns, segundo os últimos datos do padrón de españois residentes no estranxeiro (PERE), deu un paso importante no proceso de integración realizado pola comunidade galega no Estado centroeuropeo.

O feito de cursar estudos superiores, grazas ao esforzo realizado polos seus maiores, e as vantaxes de crecer nun Estado plurilingüe, axudou a algúns deles a conseguir un traballo máis cualificado e, en consecuencia, mellor remunerado. E é que moitos dos emigrantes galegos en Suíza de primeira xeración traballan no servizo de limpeza e recollida de lixos, no mantemento de comunidades ou na hostalería.

Botar raíces

Aínda que os vínculos con Galicia aínda pesan, a diferenza dos seus proxenitores, cada vez son máis os que levantaron os alicerces da súa vida en Suíza e, en principio, descartan a opción de regresar. Ata algúns mozos que o fixeron hai unha década, atraídos polo que resultou ser unha efémera bonanza económica, elixiron agora volver. E tamén hai os que non saben de onde son. De Galicia ou de Suíza.

«Pódese criticar a Suíza, a vida é cara pero vivir ben», sentencia a responsable da Nosa Galicia, a máis numerosa das entidades galegas en Xenebra cunhas 150 familias. E faino nun galego tinguido cun claro acento francés. Os argumentos que utiliza para defender o modo de vida suízo poden atribuírse a outros moitos galegos de segunda xeración. «Vos galegos neste país viven ben, algo mellor que vos de España. Parece que non nótase tanto a crise. Hai cousas que se encareceron, pero ese foi un fenómeno que non se produxo do día para a noite», engade.

O sentimento que profesan cara a Galicia esas dúas xeracións de galegos que conviven no Estado helvético é diferente. Bastan uns minutos nun centro como A Galaica, en Xenebra, para ver como os ollos cos que miran á terra nai os que naceron nela son outros. Lola e Ramón, por exemplo, tras levar 18 e 33 anos, respectivamente, emigrados en Suíza, agardan o día da xubilación para poder regresar a casa. «Aquí -di ela- hai grelos e lacón, pero non saben como en Galicia». Porque, aínda que viven no reino do queixo e o leite crema, en Xenebra poden atoparse todo tipo de produtos galegos. Desde cervexa ata peixe ou chourizo.

Este caso ilustra unha tendencia que confirman os datos do PERE, nos que pode observarse como só un 10,2% dos emigrantes nacidos en Galicia e que agora teñen máis de 65 anos continúan vivindo en Suíza.

Aínda que María Jesús, do mesmo xeito que Pablo, que traballa nun banco suízo, ou Tania, que despacha nunha tenda, acoden con frecuencia ao local da Nosa Galicia, cada vez son menos os galegos de segunda xeración que frecuentan este tipo de sociedades. Recoñéceo a propia presidenta, que explica como foron apreciando unha caída na afluencia. Todo a pesar da renovación que experimentaron algunhas directivas como a deste centro, que manteñen a actividade para conservar a cultura galega.