Europa esixe falar as linguas oficiais aos inmigrantes

Europa esixe falar as linguas oficiais aos inmigrantes

Os partidos progresistas denuncian que non se dan recursos aos estranxeiros para estudar

DANIEL AYLLÓN MADRID 10/01/2011 08:00 


Familias de inmigrantes asiáticos, nunha rúa de Santa Coloma de Gramanet (Barcelona).

Os gobernos das principais potencias europeas (Francia, Reino Unido, Italia e Alemaña) endureceron nos tres últimos anos ou ameazan con facelo os requisitos para conceder permisos de residencia ou nacionalidade aos inmigrantes. Os catro gobernos están liderados por partidos conservadores. Tras o contrato de integración francés, chegaron os exames de nacionalidade do Reino Unido e, fai un mes, a obrigatoriedade de falar italiano, da man de Berlusconi. Alemaña xa anunciou novas leis, na mesma liña.

Entre os alicerces que sustentan a integración (escolarización, emprego, lingua...), a aprendizaxe do idioma está sendo, con diferenza, o que está desatando máis polémicas no continente. O debate ábrese ao redor dunha cuestión: Ten que ser obrigatorio?

España regulará os cursos de castelán pero non obrigará por lei a aprendelo
"Que o falen é o obxectivo que perseguimos todos. Pero algúns partidos non entenden que non se produce unha mellor integración impoñendo as cousas por lei, senón creando estímulos e dando facilidades para aprender o idioma", opina Lorenzo Cachón, catedrático de Sociología da Universidade Complutense de Madrid e ex presidente do Foro para a Integración Social dos Inmigrantes.

Manancial de votos
Por unha banda, a maioría de partidos conservadores esixe que falar a lingua patria do país sexa obrigatorio por lei. A iniciativa entra dentro dun paquete de medidas de control da inmigración, entre as que tamén se avoga pola expulsión de colectivos de estranxeiros en función da súa orixe étnica. A UE criticou esta medida, por xenófoba. Francia colocouse á fronte da carreira populista en 2008 co seu contrato de integración. Pero, en apenas dous anos, Sarkozy tivo que suavizar as súas esixencias iniciais ante a imposibilidade de alcanzar os obxectivos expostos.

As ONG e partidos de esquerda piden cursos de idiomas en lugar de leis
Quen máis rédito sacaron con estes discursos foron os partidos conservadores da oposición, como ocorreu co PP nas pasadas eleccións catalás. O deputado conservador Rafael López defende que os inmigrantes "aprendan español antes de vir". O PP non manifestou abertamente que apoie a expulsión de quen non falen castelán, aínda que insiste en obrigarlles, a todos, a asinar un contrato de integración que inclúa o dominio da lingua.

A directora xeral de Integración dos Inmigrantes do Ministerio de Traballo e Inmigración, Estrella Rodríguez opta por adaptar o ensino da lingua ás necesidades de cada estranxeiro. "Non se pode esixir o mesmo nivel a alguén que vén recoller fresas, a quen lle basta un coñecemento rudimentario, que a un médico, que ten que comunicarse perfectamente cos seus pacientes", opina. O PP catalán defende que todos teñen que chegar cun nivel de castelán obrigatorio, ata os que queiran traballar no campo durante uns meses.

A presidenta do Senado italiano, Emma Bonino, asegura que os discursos extremistas dos conservadores son "moi fáciles" de defender durante unha campaña electoral ou desde a oposición, porque calan facilmente en determinados grupos de poboación. Pero que resultan difíciles de pór en práctica cando o partido está no goberno.

O discurso racista deixa un gran rédito electoral aos partidos opositores
Rodríguez dubida de que obrigar por lei a falar o idioma sexa factible, entre outros factores pola cantidade de persoal que tería que mobilizar o Goberno para chequear o dominio da lingua. Ademais, sostén que xa existen formas indirectas de potenciar a aprendizaxe. Por exemplo, os permisos de residencia: "Para renovalos, fai falta ter traballo. E dificilmente pódese atopar emprego se non se fala o idioma", sostén.

Todos os gobernos, axentes sociais e ONG coinciden na importancia da aprendizaxe para evitar a creación de áreas como os guetos turcos de Berlín, onde hai familias que non falan alemán e crearon "sociedades paralelas", segundo a ministra de Estado alemá e comisionada de Integración, Maria Böhmer.

O informe sobre Ensino da lingua a inmigrantes, da Fundación Luís Vives, que analiza as políticas de Holanda, Reino Unido e Alemaña, advirte a España dalgúns riscos no deseño das políticas lingüísticas para inmigrantes. Por exemplo: que o exceso de burocratización, complexidade administrativa e control terminen lastrando o desenvolvemento do sistema. Tamén alerta do risco de crear estándares comúns para un colectivo tan heteroxéneo.

Así, os horarios de traballo dos inmigrantes, a escaseza de tempo libre e as grandes diferenzas de nivel educativo obrigan a buscar fórmulas moi flexibles. Por iso, o autor do informe, Fernando Villarreal, recomenda promover diferentes programas de ensino de castelán adaptados ás necesidades (cursos con compoñentes de alfabetización, intensivos, con servizos de gardería, programas combinados con prácticas enfocados ao mercado laboral...).

A tarefa pendente de España é homogeneizar os centos de cursos de español que existen a día de hoxe, segundo Rodríguez. A regulación que estuda o Goberno organizará o ensino, que na actualidade imparten ONG ou organizacións gobernamentais, sen criterios comúns.

Vías de motivación
Na escola de español para inmigrantes da ONG Karibu,en Madrid, bótanse as mans á cabeza ante a posibilidade de que se estenda a moda europea a España. "Falar español é fundamental, pero non está ben que nos obriguen", defende Dáme Coundoul, un senegalés de 31 anos que percorre cada mañá 15 quilómetros para acudir a clase de español nun barrio periférico da cidade. "Se non o falamos, nunca conseguiremos traballo. E, sen traballo, non haberá integración. Non poderemos saír á rúa nin falar cos nosos veciños. Nada".

As clases da ONG impártenas dez profesores voluntarios nos baixos dun edificio de vivendas. Teñen 80 alumnos, en quendas de mañá e tarde e tres niveis de coñecemento. Karibu, que corre con todos os gastos, lamenta a falta de recursos da administración. "Se os alumnos veñen todos os días, dámoslles billetes de metro de dez viaxes, e, cando podemos, pagámoslles o abono mensual. Están moi concienciados, pero hai que motivalos e botarlles unha man porque a maioría non ten un peso", explica un dos mestres, Miguel López.

España, o segundo país da UE con máis estranxeiros
32 millóns de estranxeiros

España, Francia, Italia e Alemaña acollen a máis de 20 millóns de estranxeiros, dos preto de 32 que hai na UE, segundo as estatísticas de Eurostat, que non inclúen datos sobre Reino Unido. España é o segundo país, por detrás de Alemaña, con máis estranxeiros.


12,2% de foráneos en España

A porcentaxe que representan os estranxeiros en España respecto ao total da poboación, un 12,2%, é máis alto que o do Francia, Italia, Reino Unido e Alemaña, que oscilan entre o 5,5% e o 9%.


1,5 millóns de latinos

Un millón e medio de inmigrantes (dos 5.708.940 que hai empadroados en España, a 1 de xaneiro de 2010) proceden de países de América Latina de fala hispana. O colectivo máis numeroso, o dos romaneses, é un dos que máis facilidades ten para aprender castelán, pola raíz latina que comparten o español e o romanés.

Máis requisitos, menos axudas públicas
Italia: dominio ou expulsión

En Italia, desde o 9 de decembro, os non comunitarios deben pasar un exame de italiano como requisito previo para acceder ao permiso de residencia. O novo decreto lei afecta a todos os maiores de 14 anos, que terán que demostrar o dominio do idioma acertando polo menos o 80% das preguntas que se lles propoñan. A medida foi criticada pola oposición polas trabas que pode supor para estes cidadáns acceder ás probas. Para conseguir un permiso de residencia, estará obrigado a pasar un exame e o certificado custa unha media de 200 euros, dependendo do nivel. // DANIEL DO PIÑEIRO

Reino Unido: exames en inglés

Os inmigrantes que queren obter a cidadanía británica ou conseguir a residencia permanente deben aprobar un exame tipo test sobre a cultura, sociedade e historia do Reino Unido. Sen saber inglés, é imposible. Segundo as últimas cifras coñecidas, de 2009, presentáronse 906.464 persoas, dos que 263.641 suspenderon a proba. O actual Goberno está endurecendo as condicións de residencia para reducir a chegada de inmigrantes. Unha medida é esixir aos cónxuxes estranxeiros de residentes no país que aproben un exame de inglés como requisito para recibir un visado. // IÑIGO SÁENZ DE UGARTE

Alemaña: adeus ás axudas

En Alemaña non existe ningunha lei que obrigue aos estranxeiros a falar o idioma oficial. Con todo, o Goberno fomenta a aprendizaxe a través de axudas económicas para todos aqueles inmigrantes que desexen participar nos denominados "cursos de integración". Trátase de clases de idioma e cultura alemá, que poden durar de catro a seis semanas. Só custan un euro. Con todo, a lexislación podería cambiar proximamente, logo da proposta lanzada polo á conservadora de endurecer as condicións dos permisos de residencia para os estranxeiros. // PATRICIA BAELO