Arrastre xenófobo

Arrastre xenófobo
Partidos democráticos europeos disputan aos populistas a súa axenda contra os inmigrantes
19/12/2010

Os duros efectos da crise económica sobre o déficit público e o emprego propiciaron un retorno do debate europeo ao redor da inmigración. Non porque se trate dunha consecuencia inevitable, senón porque as dificultades que atravesan a maior parte dos países da Unión crearon un caldo de cultivo favorable á expansión das propostas populistas e xenófobas.

Os partidos democráticos, pola súa banda, non intentaron contelas e combatelas, senón que preferiron disputar electoralmente no mesmo terreo que estas forzas emerxentes, e aténdose á mesma axenda. Medidas contra os inmigrantes que cultivaban unha ampla condena ata datas recentes incorpóranse agora aos programas electorais e de Goberno dos partidos democráticos. E tamén a Unión Europea (UE) estase deixando arrastrar por esta perigosa corrente, como quedou de manifesto no intento felizmente abortado de aprobar a Directiva do permiso único no Parlamento de Estrasburgo.
O regreso da inmigración ao primeiro plano político non debería ocultar o cambio de sentido que experimentou o debate. Se durante os tempos de bonanza centrábase nas medidas para canalizar ou retardar os fluxos de traballadores estranxeiros, invocando os supostos desafíos que a súa soa presenza representaba para as culturas ou identidades nacionais, nestes momentos o que se discute é como privalos dos seus dereitos. E non dos que lles corresponden como a calquera persoa -que, polo demais, non sempre están sendo respectados-, senón dos que adquiriron por traballar legalmente e, por conseguinte, cotizar polas súas prestacións e pagado os seus impostos.

En tempos de axuste orzamentario e de recortes sociais, o populismo e a xenofobia propón excluír aos traballadores estranxeiros dos beneficios que lles corresponden como fórmula para aliviar o esforzo que se esixe aos nacionais. E segundo demostran algunhas medidas da Directiva do permiso único, como a da non exportación das pensións, é unha tentación á que non parecen resistirse os partidos democráticos.

Se algo diferencia a estes é que, ao contrario que as forzas populistas e xenófobas, non se atreven a propor por si sos os recortes aos dereitos dos traballadores estranxeiros e prefiren recorrer á UE para que lles sirva de coartada. No canto de asumir a ignominia do que propón, buscan descargar a responsabilidade nas institucións europeas e presentarse como disciplinados executores das súas directrices.

Con esta estratexia achandan o camiño ao populismo e a xenofobia, ao outorgar un sinal democrático á súa axenda e ás súas iniciativas. Pero, ademais, desvirtúan o proxecto da Europa unida, que vai deixando de ser un instrumento en favor das liberdades civís e o respecto á lei para converterse no contrario. Non abonda con que Europa avance cara a calquera unidade. A única unidade que merece a pena é a que se articula ao redor daqueles principios que están sendo vulnerados para tratar a inmigración.

O número de estranxeiros traballando na Unión está estancado como consecuencia da crise. O balance entre os que regresan aos seus países de orixe e os que chegan equilibrouse, e podería inclinarse cara ao descenso da poboación inmigrante se persisten as dificultades. Por iso, o retorno do debate sobre a inmigración ao primeiro plano político é un cínico señuelo que esconde o que de verdade se está xogando a Unión. Por unha banda, o principio de igualdade ante a lei; por outra, a universalidade dos dereitos sociais. Vulnerados ambos os principios, nada impediría que, tras os traballadores estranxeiros, se discriminase a outros colectivos desfavorecidos