Os inmigrantes na escola

(26/07/2010)

Os inmigrantes na escola

26 Jul 2010 

JORGE CALERO

Catedrático de Economía Aplicada

A xenofobia, con toda unha tonalidade de matices, atopou un excelente leit motiv na presenza dos inmigrantes nos colexios españois. Os medios de comunicación recréanse nos seus baixos resultados, os pais de clase media tenden a fuxir das escolas nas que se concentran; sinálase á inmigración como un obstáculo para o éxito educativo dos alumnos nacionais. Para algunhas administracións educativas a inmigración supón, ata, un excelente argumento na súa estratexia de desprestixio e desmantelamento paulatino da rede de centros públicos.
Pero que sabemos realmente achega do efecto da inmigración sobre os procesos educativos? Os resultados dalgúns estudos recentes pódennos axudar a superar algúns lugares comúns. Sabemos, entre outras, tres cuestións importantes. Primeiro: os resultados dos alumnos de orixe inmigrante veñen causados, en boa medida, non pola súa condición de inmigrantes, senón por outros factores (recursos culturais e económicos da familia, o tipo de centros aos que acoden, entre outros). Segundo: os alumnos con pais inmigrantes pero xa nacidos en España teñen resultados, cando igualamos o resto de factores que inciden sobre a súa escolarización, que non se diferencian significativamente dos estudantes con pais nacionais. Terceiro: a presenza nas escolas de alumnado inmigrante só reduce o rendemento do resto de alumnos (a través dos chamados "efectos compañeiro") unicamente en centros con alta densidade de alumnado inmigrante, por encima do 20%.
Sendo relevantes as tres cuestións, a que quizais pode servirnos máis para orientar as nosas políticas educativas é a terceira. Non son propiamente os alumnos inmigrantes os que reducen o rendemento, senón a segregación, a súa excesiva concentración en determinadas escolas. Podería argumentarse que a segregación escolar é só o reflexo dunha segregación urbana previa. Con todo, como demostran estudos recentes dirixidos polo profesor Bonal (Universidade Autónoma de Barcelona), a segregación escolar é máis intensa que a segregación urbana. É este quizais o reto máis importante, actualmente, para as administracións educativas: atopar procedementos -e terán que ser imaxinativos- que permitan unha distribución máis equilibrada dos usuarios entre as diferentes escolas.