Os netos dos que emigraron pisan por primeira vez Galicia

Fai máis de medio século, zarandeados pola miseria e a fame, miles de galegos partiron en busca dun futuro máis próspero. A conquista daquela heroica aventura ten hoxe nomes e apelidos. Mozos de entre 14 e 17 anos, nacidos en Uruguai, Arxentina, Venezuela, Chile e México, netos daqueles emigrantes, pisaron onte por primeira vez a terra dos seus antepasados.

A foto do loito e do pranto daquelas despedidas nos peiraos na década dos cincuenta quedou completamente velada. En Lavacolla aterraron onte novas en sudadera, de vitalidade desbordante, ben vestidos e educados, sen aspecto de pasar nunca un apuro e con cara de organizar un botellón máis pronto que tarde. Os seus avós tardaron ata 40 e 50 anos en volver a Galicia e dar cos seus familiares. O programa Reencontros, que desde hai moitos anos financia a Xunta, trae cada ano a Lavacolla historias tremendas, nas que se mestura o desarraigamento, a soidade e a ingratitud da vellez. Nada que ver co que sucedeu onte no aeródromo santiagués. Cando se abriron as portas automáticas da sala de chegadas B, pasadas as doce do mediodía, apareceu un grupo que ben podería ser a selección xuvenil de waterpolo dunha comunidade autónoma.

á gran maioría non lles esperaba ningún familiar. Os seus pais e avós viven aínda en Sudamérica. Unha das excepcións foi José María Fontáns, cuxa sobriña neta, Lucía Santos, viña a Galicia por primeira vez desde Montevideo. As súas curmás galegas tamén se achegaron a coñecela. Tamén estaba en Lavacolla a avoa de Fiorella, que chegaba de Uruguai. Cando acaben a estancia de dúas semanas, regresarán xuntas a Sudamérica.

Os mozos, que visitan a terra dos seus antepasados nun programa que financia a Xunta, aterraron en Compostela en varias quendas. á primeira hora da mañá chegou un grupo de 38 arxentinos e ao mediodía foi a quenda para 39 uruguaios. Do resto das nacionalidades hai unha menor presenza: un chileno, dous mexicanos e catro venezolanos. «¿Que que imos facer estas dúas semanas? Pasalo ben e coñecer a terra das nosas nais e avós; faláronnos cousas marabillosas», explicaba unha moza con inconfundible acento charrúa. O persoal da Secretaría Xeral de Emigración, perfectamente organizado, pasou lista tras a aterraxe e dividiunos en distintos grupos con destino a albérguelos. Algúns estaban sorprendidos pola presenza de cámaras e xornalistas. Igual que o resto dos pasaxeiros que viñan no voo de Madrid.

«¿Quen viaxaba no avión? ¿Algún famoso?», preguntou un. «Non, son uns mozos de Uruguai e Arxentina, que chegan para coñecer Galicia», replicou un cámara.

Incrédula ante o comentario, a turista perdeuse entre o tumulto. Descoñecía quen eran os mozos. E aos verdadeiros artífices desta historia, heroes sen nome, quizais merecedores desa fama que nunca terán. Os avós que se marcharon e que aínda non volveron.