«Nesta comarca soportar mellor a crise que na cidade»

Se hai unha comarca galega vinculada profundamente á emigración, esa é a Costa da Morte e a súa contorna. Os seus habitantes coñeceron todos os éxodos: América, Europa, Canarias e o Levante. Xa que logo, non é estraño que as caixas e os bancos dediquen unha atención especial aos traballadores no exterior.

Se hai alguén que sabe moito diso é Antonio Montero López, natural de Baio e fincado en Carballo . Desde 1984 viaxou a todas partes como responsable de emigración dun área moi importante da provincia da Coruña, a zona noroccidental e áreas do interior. Foron centenares de viaxes, moita estrada e moitos voos nun cuarto de século, fundamentalmente por Suíza, o principal celeiro migratorio dos últimos 50 anos. Alí, en mil lugares grandes e pequenos (recorda as rúas, os códigos postais) tratou cos clientes e escoitou moitas historias persoais. «Escoitar, iso é ou importante, falar coa xente». Tanto que, claro, fixo amizades que aínda duran. Eran moitos días fóra de casa. ¿Foi cansado ou duro viaxar tanto, pasar tempadas lonxe e a familia? «Non, máis duro foi ou deles, ou dous emigrantes», responde. Tocoulle ver de todo: triunfadores, non triunfadores, familias que botaban de menos aos seus... «Vin de todo, podería facer un libro. Aprendín moito, e sigo aprendendo». Define a súa relación cos emigrantes como «total, excelente, moi boa». Unha relación intensa, que aínda mantén, aínda que xa non nos niveis tan elevados de outrora. Os tempos cambiaron.

Cambiaron todos, pero hai cousas que permanecen. Por exemplo, a asociación cultural Adro de Baio, unha das máis veteranas da Costa da Morte. En decembro cumprirá trinta anos, e aí segue con actividades. Antonio foi o seu primeiro presidente. Todo xurdiu dun xeito un tanto espontáneo, froito do impulso dun grupo de amigos que decidiron constituír unha asociación. «Xuntámonos e a min elexíronme presidente, talvez porque se me ocurrira a idea». A elección do nome estivo clara: Adro, lugar de reunión, de encontro, e iso era o que buscaban, facer cousas para non aburrirse e ademais prestar un servizo. A primeira actividade que levaron a cabo, aproveitando as datas, foi un belén vivente xigante. «Pepe de Cardezo deixounos un baixo e alí representamos a obra», recorda. Despois chegaría a proxección de películas, concertos, outras actividades culturais, cursos... A semente non pararía de crecer.

Máis experiencias

A de Adro non foi a súa primeira experiencia asociativa. Xa no 75 montara a comisión de festas, e máis tarde sería dos membros fundadores (conserva o carné, ten o número 5) da asociación de veciños Tabeirón. Naceu no antigo bar Cedrón, que estaba debaixo de de a xestoría que montara, a Axencia AM (por Álvarez, o seu socio, e Montero). Xogando ás cartas e falando de facer algo, así se montou. Alí estaban Pepe de Valiña («unha persoa fundamental, que traballou moito, e tamén Modesto Durán), o seu tío Braulio, Lito, o avogado José Luis López... Unha serie de persoa que puxeron en marcha un movemento social en Baio que non deixou de ir a máis. «vos que viñeron detrás fixérono mellor ca min», asegura.

Antonio participou dese movemento mentres viviu en Baio. Marchouse en 1984 a Carballo (entrou en Caixa Galicia no 81), e reside na localidade desde o 85, pero xa antes permanecera períodos fóra. Primeiro, tamén na capital de Bergantiños, na escola Leus, e despois, na Coruña, onde primeiro estudou («marcha vos luns pola mañá, ás 5.00, non autobús do pai de Jorge Mira, e volvía na fin de semana»), e despois traballou no peirao durante preto dun ano. Era un labor moi duro, e deixouna.

Ademais, xogou ao fútbol, no equipo do Baio e no Ural, aínda que neste menos tempo.

Despois casou, foise a vivir a Carballo e empezou a segunda etapa da súa vida, a actual. Na localidade bergantiña asegura estar moi a gusto. «É un sitio ao que xa se lle vía que ía medrar, e medrou. Outros dá zona tamén parecía que ían a máis, pero parararon. Carballo é un lugar cómodo, ten servizos, aínda que boto de menos un hospital, como mínimo como ou de Cee. Serviría para desconxestionar ou dá Coruña, para atender as cousas menos complicadas, dende partos ata fracturas. Ou ambulatorio funciona moi ben, pero tingamos que ter algo máis».

Como experto en temas económicos e ademais traballando nunha caixa, ¿como ve a crise? «Creo que nesta comarca na que estamos soportar mellor a crise que na cidade. Estamos arroupados pola familia, e iso axuda moito. Seiscentos euros aquí non son coma non medio do cemento. Aquí, polo xeral, tes alguén próximo que cultiva algo, que ten animais, e que che pode botar unha man».

Tamén se dá o caso de que hai moito emigrante retornado con boas rendas. «Depende. Ou que cobra de Alemaña, por exemplo, sempre vai ter vos mesmos cartos, pero vos que cobran en libras ou francos, cobran máis ou menos dependendo de que ou euro apréciese ou deprecie».