O padrón e os inmigrantes

(01/02/2010)

O padrón e os inmigrantes
CARMEN ALCAIDE 31/01/2010


O padrón continuo é un rexistro administrativo onde teoricamente deberían estar rexistrados todos os cidadáns (españois e estranxeiros) que residen en España a maior parte do ano. O seu primeiro obxectivo é estatístico para coñecer en todo momento cantas persoas residen en España. O seu contido e os requisitos necesarios para a inscrición están regulados por lei e todos os residentes en España teñen o dereito e o deber de empadroarse no municipio onde residan a maior parte do ano.

Habería que distinguir o padrón e o seu emprego respecto da inmigración en políticas económicas e sociais

O padrón é propiedade dos Concellos, que deben comprobar a veracidade da identidade e residencia dos empadroados, e o labor de coordinación do INE consiste en contrastar os datos que mensualmente envían os concellos detectando os fallos en altas e baixas e as posibles duplicidades entre os diferentes municipios. Este labor de coordinación é a que permite ao Consello de Empadroamento propor ao Goberno as cifras oficiais de poboación para a súa aprobación polo Consello de Ministros. Os últimos datos oficiais referidos ao 1 de xaneiro de 2009 son de 46.661.950 residentes, dos que son estranxeiros 5.598.691, o que equivale ao 12% do total. Cifra que non inclúe os cidadáns de orixe estranxeira pero xa nacionalizados españois.

Devanditos datos teñen unha utilidade estatística imprescindible, xa que se utilizan estatisticamente como marco poboacional para todas as estatísticas muestrales oficiais e esixidas pola Unión Europea, así como para a realización de previsións poboacionais (plans de pensións). Se os datos carecesen de parte da información sobre estranxeiros residentes no país, como é o caso dos mal chamados sen papeis, é dicir, sen permiso de residencia ou de traballo, todas as cifras estatísticas de interese económico en que intervén a variable poboación (emprego, paro, PIB per cápita, etc.) veríanse desfiguradas. Por iso durante a última década os Concellos e o INE fixeron un gran esforzo por mellorar esta información. Esta desvirtuación das cifras é o que ocorre en países como Italia, nos que non se contan entre a poboación oficial os estranxeiros sen permiso de residencia. Pola contra, o padrón español, así como a EPA, para a que é utilizado, están estatisticamente moi ben valorados na Unión Europea.

O intenso crecemento da poboación estranxeira residindo en España achegou beneficios na fase expansiva de crecemento, pero actualmente seguen entrando estranxeiros que en principio veñen con visado de turistas (normalmente de tres meses) pero despois quedan en busca de traballo de forma irregular, é dicir, sen permiso de traballo. A análise da situación destes inmigrantes é complexo pola súa diversidade. Non é xusto meter a todos na mesma categoría: existen mafias de delincuentes, pero son moitos máis os que traballan honestamente aínda que non consigan o permiso regulamentario. Existen casos de residir durante anos en España traballando irregularmente (servizo doméstico) e non conseguir o permiso de traballo.

Durante a fase expansiva, os Concellos, ademais do financiamento recibido de acordo coa súa poboación oficial, dispuñan doutros medios de financiamento a través das licenzas de obras e outras taxas. Tamén desapareceron algúns impostos cedidos. O plan de axuda obtido durante 2009 estivo dirixido á realización de obras rápidas con creación de emprego, pero non solucionou os seus problemas cos gastos correntes. No de 2010 pode utilizarse só unha parte das axudas para paliar a falta de financiamento. Pero, en relación coa poboación inmigrante, a Constitución Española asegura a atención sanitaria e a educación de todas as persoas que residan no país e xa que logo os concellos enfróntanse cun conflito pola necesidade de prestar estes servizos sen ter o suficiente financiamento.

Xa que logo, na miña opinión, habería que distinguir no debate actual a posible modificación da lexislación entre a necesidade e utilidade do padrón continuo e a súa utilización nas políticas económicas e sociais respecto da inmigración. Os problemas non se resolven escondendo a cabeza como os avestruces, senón pondo remedio ás deficiencias reformando aquilo que non funcione ben. Se España quere asegurar a atención en sanidade e educación a todas as persoas residentes, as autoridades do Estado e das comunidades autónomas deben pór os medios para coñecer con seguridade a residencia dos beneficiarios e dar o suficiente financiamento ás institucións, neste caso os concellos, responsables de atender esas obrigacións.

Carmen Alcaide é analista e ex presidenta do INE